• Biologik sinaps
  •  Biologik neyronning tuzilishi va elementlari




    Download 390,1 Kb.
    Pdf ko'rish
    bet2/4
    Sana14.02.2024
    Hajmi390,1 Kb.
    #156564
    1   2   3   4
    Bog'liq
    Maruza 1 Suniy intellekt va neyrotorli texnologiyalar asoslari va (1)

    2. Biologik neyronning tuzilishi va elementlari 
    Biologik neyron neyron tizimining asosiy tarkibiy qismidir. Biologik neyronning 
    soddalashtirilgan tasviri (1-rasm) uchta asosiy funktsional birlikni aniq ko'rsatadi: 
    ▪ Hujayra tanasi (soma deb ataladi) 
    Soma - bu hujayra tanasi. U kirish signallarini birlashtiradi va bitta chiqish hosil 
    qiladi. Soma yadroni o'z ichiga oladi va soma eng ko'p energiya ishlab 
    chiqariladi. Boshqa hujayralardan farqli o'laroq, neyronlar bo'linmaydi. 
    ▪ Dendritlar 
    Dendritlar retseptor elementidir. Ular boshqa hujayralardan yoki tashqaridan 
    ma'lumot olishadi; ular elektr signallarini hujayra tanasiga olib boradigan nerv 
    tolalari; o'sish davrida dendritlar soni ortadi, keyin ixtisoslashuv ustunlik qiladi. 
    ▪ Akson 
    Akson bu chiqish kanali hisoblanadi. Bu hujayra tanasidan signalni boshqa 
    hujayralarga o'tkazadigan uzun tola; aksonning oʻlchami oʻz oʻrniga koʻra 
    oʻzgaradi (masalan, bosh miyada aksonlar qisqa, oyoqlarda esa uzun). 



    Neyronga birlamchi impuls elektr signalining bir shakli bo'lib, u dendrit orqali 
    o'tadi va hujayra tanasiga etib borishdan oldin sinaps yoki sinaptik bo'g'in deb 
    ataladigan kichik bo'shliqdan o'tadi. Bu bo'shliq elektr signallari oqimini 
    tezlashtiradigan yoki sekinlashtiradigan neyrotransmitter vazifasini bajaradigan 
    moddalar bilan to'la. 
    1-rasm. Biologik neyronning tarkibiy elementlari (A) va ikkita biologik neyron (B) 
    o'rtasida signal uzatish mexanizmi 
    Biologik sinaps 
    Sinaps atamasi 19-asrning oxirida Sherrington tomonidan bir neyronning 
    dendriti va boshqa neyronning aksoni o'rtasidagi bog'lanish zonasini bildirish uchun 
    kiritilgan. Bu atama neyron va skelet mushak tolasi orasidagi aloqa zonasini nomlash 
    uchun ham ishlatiladi. 
    2-rasm. Biologik sinaps
    Akson bo'ylab kelgan harakat potentsiali neyronning bu chiqishni boshqa 
    hujayralarga o'tkazishiga olib keladi; shu tarzda signallar boshqa neyronlarga uzatilishi 
    mumkin. 
    Biologik sinaps (2-rasm) ikki turga bo'linishi mumkin: 
    1. Kimyoviy sinaps 
    Ushbu sinaps sekin kechadi, chunki presinaptik yoki emitent neyron 
    neyrotransmitter deb ataladigan kimyoviy moddani chiqarishi kerak, bu akson 
    tomonidan chiqariladi va postsinaptik yoki retseptor neyronining dendritlari tomonidan 
    signal sifatida qabul qilinadi. 



    2. Elektr sinapsi 
    Bu sinaps tezroq bo'lib, uni tez va stereotipli xatti-harakatlarga moslashtiradi. 

    Download 390,1 Kb.
    1   2   3   4




    Download 390,1 Kb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



     Biologik neyronning tuzilishi va elementlari

    Download 390,1 Kb.
    Pdf ko'rish