|
Nazorat va muxokama savollariBog'liq portal.guldu.uz-Majmua Nazorat va muxokama savollari.
1. Tikuv korxonasining ishlab chiqarish strukturasi.
2. Tikuv korxonalarining turlari.
MA`RUZA № 2 (2 soat)
MAVZU: TIKUV KORXONA TURLARI VA ULARNI TASNIFI
Reja
1. Tikuv korxonalarining klassifikatsiyasi.
2. Tikuv korxonalarining quvvati, ixtisoslanishi, kooperatsiyalashtirish va ishlab chiqarish
jarayonini sxemasi bo`yicha xarakteristikasi.
Korxona turlarining klassifikatsiyasi
Ixtisoslashtirilganligiga, kooperatsiyalashtirilishiga, ishlab chiqarish jarayonini tarkibiy
tuzilishi va quvvatlariga qarab tikuvchilik korxonalari turlicha bo‘ladi.
Bir yoki bir nechta turdosh buyumlarni oqimga xech qanday o‘zgartirish kiritmay (mavsumiydan
tashqari) ishlab chiqaradigan korxona ixtisoslashtirilgan korxona deyiladi. Turdosh buyumlar deb
quyidagilarni aytish mumkin:
- jun gazlamadan erkaklar paltosi va mavsumiy erkaklar, ayollar va o‘smirlar paltosi;
- jun gazlamadan o‘smirlar va erkaklar kostyumi;
-maktab yoshigacha va yasli yoshidagi o‘g‘il bolalar qishki, mavsumiy va engil paltosi va
boshqalar.
Detallarni tayerlash, yig‘ish va pardozlash ishlari alohida tsex yoki oqimlarga ajratilgan bo‘lsa,
bunday korxonalarda detallarga ishlov berish guruhlari ixtisoslashtirilgan bo‘lishi mumkin.Bunda
ishlab chiqarish jarayoni bitta yaxlit oqimdek tuziladi.
Ayrim hollarda mamlakatning u yoki bu viloyati, tumani asosiy sanoat markazlaridan ancha yiroqda
joylashgan bo‘lsa, ko‘p assortimentli korxonalarni loyixalash maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Bunday hollarda mamlakat tashqarisidan tikuvchilik mahsulotlarini keltirmay turib, ushbu viloyat
va tumanlar axolisi talabini qondirish mumkin bo‘ladi.
Korxona ishlarini kooperativlashtirish bo‘yicha mustaqil yoki boshqa korxonalar bilan
birlashtirilgan bo‘lishi mumkin. Ishlab chiqarish birlashmasi qoida bo‘yicha 3-5 ta, ayrim hollarda
ko‘p korxonalardan iborat bo‘lishi mumkin. Ularni quyidagilarga asosan tashkil etiladi:
- birlashma korxonalari tomonidan texnologik jixatdan turdosh bo‘lgan mahsulotlar assortimentini
ishlab chiqarishi bo‘yicha;
- birlashmaga kirgan korxonalarni joylashishi bo‘yicha, ya`ni ular bir-biriga yaqin joylashgan
bo‘lishi kerak (bir shaharda yoki aholi yashash joyiga yaqin joylashgan, xududi yaqin bo‘lgan
korxonalar);
- detallarni tayyorlash va buyumga ishlov berish bosqichlarini ixtisoslashtirish darajasi bo‘yicha
tajriba, bichish tsexlarini, omborxonalarni, uskunalarni kapital ta`mirlashni markazlashtirish.
Korxonalar nafaqat ishlab chiqariladigan maxsulotlarni turdoshligi bo‘yicha birlashtiriladi, balki
savdo-tikuv sanoati birlashmasi (STSB) yoki ilmiy-ishlab chiqarish birlashmalari (IIChB) ham
tashkil etilmoqda.
Tikuvchilik korxonalari ishlab chiqarish sxemasi bo‘yicha farqlanadilar. Birlashmalar maxsulotlarni
tayyorlashda tugallangan yoki tugallanmagan tsikl asosida tuzilgan bo‘lishi mumkin. (2,3,4,5-
rasm).
11
Istеmolchi
Tikuv korxonasi
Tikuv ishlab chiqarish
Tikuv korxonasi
Tikuv ishlab chiqarish
Mol bilan
ta'minlovchi
Istеmolchi
Mol bilan
ta'minlovchi
а
b
2-rasm. Tugallangan tsiklli kichik (a), o‘rta va katta (b) quvvatli korxonalarning strukturaviy sxemasi
Xom
ashyo
Mahsulot
ni
chiqarish
bo'limi
Т
1
Ц
БЦ
Т
2
Ц
ШЦ
ТМО
Xomashy
bilan
ta'minlash
Bozor
Xom
ashyo
Maxsulot
ni
chiqarish
Т
1
Ц
БЦ
Т
2
Ц
Т
3
Ц
ПЦ
ТМ
О
Xomashyo
bilan
ta'minlash
Bozor
|
| |
