Foydalanuvchilar bundan 15 yil avval hayoliga ham kelmagan xizmatlarga
ulanish imkoniga ega bo‘lishdi. E-mail, Internet, sotali telefon kundalik hayotning
odatdagi bir qismiga aylandi. Hozirgi kunda foydalanuvchilarga faqat uy telefonlari
orqali gaplashish etarli emas. Ular ko‘chada, poezdda, kemada, xullas dunyoning
har qanday burchagidagi do‘stlariga yoki hamkasblariga qo‘ng‘iroq
qilishni
hoxlaydi. Buning uchun operatorda turli tarmoqlarga tegishli bo‘lgan bir nechta
turdagi qurilmalar etishmaydi. Fan va texnikaning yutuqlaridan qat’iy nazar birorta
aloqa operatori agar iqtisodiy nuqtai nazardan foyda keltirmasa yangi qurilma
o‘rnatmaydi yoki yangi xizmatlarni kiritmaydi. Shuning uchun aloqa tarmoqlari
operatorlarini, yangi foyda olish ehtiyoji, ularni qanday qilib tez va arzon yangi
xizmat
turlarini yaratish mumkinligi, qanday qilib yangi abonentlarni jalb qilishi
mumkinligi, qurilmalarni ishlab chiqaruvchilarga bog‘liq bo‘lmasligi,
raqobatbardosh bo‘lishi yangi tarmoqni yaratishda bosh qotirishga majbur qiladi.
Yangi avlod tarmoqlari (NGN), asta-sekinlik bilan aloqa tarmoqlarining
bazaviy texnologiyalariga aylangan holda telekommunikatsiya infrastrukturasiga
yo‘l ochadi. Paktli kommutatsiyaga ega bo‘lgan tarmoqlar mos keluvchi apparatlarni
qo‘llab quvvatlasa, yagona konsepsiyani, konvergent muhitni qo‘llab
raqamli
ma’lumotlardan tortib ovozli telefoniya, televideniya va shunga o‘xshagan
multimediali trafiklarni uzatish qobiliyatiga ega.
Kanallar kommutatsiyasiga asoslangan, vaqtli multipleksorlash (TDM)ga ega
bo‘lgan odatdagi tarmoqlardan NGN tarmoqlarining farqi, multimediali trafiklarni
(ovoz, ma’lumot, video va shunga o‘xshaganlar) uzatish imkonini beruvchi paketli
kommutatsiyaga ega.
Paketli kommutatsiyaga ega bo‘lgan tarmoqlarga o‘tishning birinchi harakati,
2001 yilning oxirlari 21 asrning boshlarida GFP (Generic Framing Procedure, ITU-
T G.7041/Y.1303 tavsiyasi asosida) texnologiyasi yaratilgandan keyin boshlangan.
Mazkur texnologiya, PDHning E1 (2048 Mbit/s) oqimlari uchun mo‘ljallangan
va sinxron raqamli ierarxiya (SDH)ga ega bo‘lgan transport tarmoqlari orqali
uzatishga mo‘ljallangan paketli trafiklarni VC-12 virtual konteynerlariga samarali
joylashtirish imkonini beradi.
GFP protokoli, 2 Mbit/s dan 100 Mbit/s gacha o‘tkazuvchanlik polasasini
moslashgan holda sozlash imkoni bilan farqlanadi. SHundan ozgina keyin, GFP va
LCAS protokollari bazasi asosida, SDH tarmoqlari
orqali Gigabit Ethernet
trafiklarini uzatishdan foydalanila boshlandi.
Gigobit oqimlar, sinxron raqamli ierarxiyaga ega bo‘lgan tarmoqlarning asosiy
modul yuklamasi hisoblangan VC-4 konteynerlariga qobiqlandi.
GFP, LCAS va (VCAT) virtual konteynerlarning ulanishini amalga
oshiradigan protokollarni qo‘llab-quvvatlovchi SDH tizimlari multiservisli transport
platformasi (Multy Service Transport Platform) yoki keyingi avlod SDH (Next
Generation SDH – NG SDH) nomini oldi.
Metro Ethernet texnologiyasining faol rivojlanishi, Ethernet paketlarini optik
tolali aloqa liniyalari orqali bevosita uzatgan holda paketli trafiklarni SDH
konteynerlariga o‘zgartirishdan xalos bo‘lish imkonini berdi.
Yangi avlodning aloqa tarmoqlarini qurish konsepsiyasi asosida, har qanday
turdagi ma’lumotlarni: nutq, video, audio, grafika va shunga o‘xshaganlarni tashish
imkonini beruvchi
universal tarmoqlarni yaratish, shuningdek chegaralanmagan
spektrdagi infokommunikatsiya xizmatlarini taqdim etish imkonini ta’minlash
haqidagi g‘oya yotadi.
NGN konsepsiyasining bazaviy tamoyili, ko‘chirish va kommutatsiyalash,
chaqiriqlarni boshqarish va xizmatlarni boshqarish funksiyalarini bir-biridan
ajratish hisoblanadi.
Keyingi avlod tarmoqlari mavjud aloqa tarmoqlari (TfUF, ma’lumotlarni
uzatish tarmog‘i, harakatdagi aloqa tarmog‘i)ni potensial birlashtirishi va quyidagi
tavsiflarga: ajratilgan boshqarish va ma’lumotlarni ko‘chirish funksiyali, paketlarni
kommutatsiyalash bazasiga ega bo‘lgan tarmoqlarga (bunday
tarmoqlarda xizmat
funksiyasi va ilovalar tarmoq funksiyasidan ajratilgan), ochiq interfeyslarga ega
bo‘lgan komponent tuzilishli tarmoqqa, real vaqtdagi xizmatlar va ma’lumotlarni
etkazish xizmatlari (elektron pochta) bilan birgalikda keng spektrdagi xizmatlarni
qo‘llab-quvvatlovchi tarmoqga (shu jumladan multimediali xizmatlarni ham),
elektr aloqaning odatdagi tarmoqlari bilan o‘zaro bog‘lanishni ta’minlovchi
tarmoqqa, umumiy mobillikga ega bo‘lgan tarmoqqa ya’ni bitta alohida abonent
foydalanishi, kirish texnologiyalariga va qo‘llaniladigan terminalga bog‘liq
bo‘lmagan holda xizmatlarni boshqarishi va abonentga erkin tanlangan xizmatlarni
taqdim etish imkonini beruvchi tarmoqga ega bo‘lishi lozim.
Keyingi avlod konsepsiyasi asosida qurilgan elektr aloqa tarmog‘i, odatdagi
elektr aloqa tarmoqlariga nisbatan quyidagicha afzalliklarga ega:
