112
axborotni o‘qiy olmaydi. Yaxlitlikning uchta sathiga ega tizimda ushbu
qoidaning amalga oshirilishiga mos axborot oqimlari sxemasi
4.13–rasmda keltirilgan.
Subyekt
o‘qishi
A
obyekt
B obyekt
C obyekt
Yuqori
sath
O‘rta
sath
Past sath
4.13-rasm. “Simple integrity” xususiyati uchun axborot oqimlari
sxemasi
2.
“-Yaxlitlik” (-Property). Ushbu qoidaga binoan subyekt
o‘zining sathidan yuqori yaxlitlik sathiga axborotni yoza olmaydi.
Yaxlitlikning uchta sathiga ega tizimda
ushbu qoidaning amalga
oshirilishiga mos axborot oqimlari sxemasi 4.14–rasmda keltirilgan.
Subyekt
yozishi
A obyekt
B obyekt
C obyekt
Yuqori
sath
O‘rta
sath
Past sath
4.14-rasm. “-Property” xususiyati uchun axborot oqimlari sxemasi
3.
“Chaqiruv xususiyati” (Invocation Property). Ushbu
qoidaga
binoan subyekt yaxlitlikning yuqori sathidagi subyektdan servisni so‘ray
olmaydi.
113
Ta’kidlash lozimki, Biba modelidagi yaxlitlik sathlarini
ishonchlilik sathi sifatida qabul qilmoq lozim. Mos axborot oqimlarini
esa axborotni ma’lumotlarning yuqori ishonchli majmuidan
ishonchligi
pastrog‘iga va aksincha uzatish kabi qabul qilish lozim.
Mantiqiy va fizik foydalanishlarni boshqarish. Foydalanishni
boshqarishning mantiqiy vositalari infrastruktura va uning ichidagi
tizimlarda mandat, tasdiqlash, avtorizatsiya
va majburiyatlar uchun
foydalaniladi. Ushbu komponentlar tizimlar, ilovalar, jarayonlar va
axborot uchun foydalanishni boshqarish choralarini qo‘llaydi.
Shuningdek, foydalanishni boshqarishning mazkur usuli dastur,
operatsion tizim, ma’lumotlar bazasida ham qo‘llanilishi mumkin. Fizik
foydalinishni boshqarish mexanik ko‘rinish bo‘lib, qulflanuvchi
xonadan fizik foydalanishga o‘xshatish mumkin. Foydalanishni
boshqarishni aslida mantiqiy va fizik turga ajratishning o‘zi noaniq
hisoblanadi. Masalan, fizik nazoratlash odatda
dasturlar, kartadagi
chiplar va dasturiy ta’minot orqali ishlovchi elektrik qulflar orqali
ishlaydi. Ya’ni, bu o‘rinda fizik foydalanishga mantiqiy deb ham qarash
mumkin.
