Tasvir tuzish metodikasiga qarab m uallifli va sarlavhali tasvir-
larga bo ‘linadi.
Hujjatlarni tasvirlash
- keng m a’noda ishlatilib, m a’lum tar-
tibda joylashgan nashrlar haqida m a’lum otlar beradi.
H ujjatlarni tasvirlashda — hujjatning turini, ularning aham i-
yatini, nashrning yoki asarning xarakteristikasini tashkil qiluvchi
m a’lum otlarni juda yaxshi bilish talab qilinadi.
Hujjatlarni bibliografik tasvirlash
— kitobxonga hujjatning
m azm unini va iste’molchi uchun zarur aham iyatini to ‘liq ochib
berishdir. Kutubxonaga kelgan kitobxon hujjat to‘g‘risidagi dast
labki m a’lum otni ko‘pincha bibliografik ko‘rsatkichlardan bilib
oladi. Shuning uchun bibliografik tasvir
bilan katalog tasviri
o‘rtasida farq bo‘lishi kerak emas, balki ular o ‘zaro bog‘langan
holda b o lis h i kerak. Kutubxona kataloglar ini tuzishda hujjatlarni
bibliografik tasviri asos bo‘ladi. Barcha m am lakatlar o‘rtasida
bibliografik m a’lum otlarni alm ashlash uchun (IFLA ) Xalqaro
H ujjatlar Assotsiatsiyasi va m uassasa federatsiyasi doirasida u n i
versal hisobga olish xizm ati tashkil qilingan. Shu asosda k u tu b
xona kataloglari va bibliografik tasvir uchun tuziladigan tasvirlar
bir holatga keltirilgandir.
Axborotlashtirish,
kutubxonashunoslik va nashriyotchilik
ishi standartlari tizim iga kiruvchi 0 ‘zbekiston Davlat S tan
d a rd — 2009-yil 14-aprelda 1215 raqam i ostida tasdiqlandi1.
Xalqaro talablarga asoslangan «Библиографическая запись.
Библиограф ическое описание — G O ST 7,1—2003 (G O ST
7,1—2003 — «Bibliografik yozuv, Bibliografik tasvir)ga
asoslanib
tasdiqlangan— Axborotlashtirish, kutubxonashunoslik va nashri
yotchilik ishi standartlari tizim iga kiruvchi 0 ‘zbekiston Davlat
Standartining buyurtm asiga ko‘ra kutubxonachilik va nashriyot
ishi sohasida m e’yoriy huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish bo‘yicha
maxsus ishchi guruhi (X.M am atraim ova, D.Kudratova) tom oni
dan ishlab chiqildi. M azkur standart (O’zD St 1215—2009) 2009-
1 0 ‘zDSt 1215: Bibliografik yozuv. Bibliografik tavsif.
Umumiy
talablar va tuzish qoidalari.—T .:0 ‘zStandart, 2009.—86 b.
22
yil 20-apreldan am alga joriy qilingan. 0 ‘zD St 1215—2009 da tas-
vir sohalarida shartli belgilar yangidan qayta ishlandi.
Hujjatlarga ishlov berish alfavit katalogini tashkil etish m eto-
dikasi asosida olib boriladi.
Hujjatlarni tasvirlashda ishlatiladigan tasvir usullari va qoi-
dalariga ko‘ra hujjatlarni tasvirlash m etodikasi ikkiga b o lin ad i:
1. U m um iy m etodika.
2. Xususiy m etodika.
U m um iy m etodika — nashrning ko‘rinishidan, turidan q at’i
nazar uni tasvirlashda ishlatiladigan
usul va qoidalar bilan ish
ko‘radi.
Um um iy m etodika vazifasiga: tasvirlash nuqtayi nazaridan
nashr turlari, kitob turlari
va ularning elem entlari, tasvir tur-
lari va ularning elem entlari, tasvirlashning um um iy qoidalarini,
tasvirlashning ayrim elem entlariga taalluqli qoidalarni o ‘rgatish
kiradi.
Xususiy m etodika — hujjatlarning ayrim turlari — kitoblar,
vaqtli va chiqarilishi davom etadigan
nashrlar, kartografiya va no-
talar, badiiy (izo) nashrlar, texnik hujjatlarning maxsus nashrlari,
audio vizual m ateriallar, nashri va bezatilish xususiyatlariga ko‘ra
farqlanuvchi hujjatlarni tasvirlash usul va qoidalarini o‘rgatadi.
