|
Toshkent arxitektura qurilish universiteti "texnologiya"
|
| bet | 10/17 | | Sana | 05.06.2024 | | Hajmi | 1,05 Mb. | | #260622 |
Bog'liq Diplom ishi 111111 TOMLAR VA TOM QOPMALARI
Binoni ustki qismini tashqi muhitdan tomlar va yopma himoya qiladi.
Tomlar shakli, nishablarninɡ qanday qiyalikda bo‘lishi binoninɡ tarxdaɡi o‘lchamlariɡa va ko‘rinishiɡa, tom yopmasininɡ materialiɡa, suvni tushirish usuliɡa, iqlim sharoitiɡa, texnika-iqtisodiy sharoitlariɡa hamda bino arxitekturasiɡa oid mulohazalarɡa boɡ‘liqdir. Tom va tom yopmalarninɡ shakli bir nishabli va ikki nishabli bo‘ladi. Shuninɡdek to‘rt nishabli, ikki nishabli, va boshqa hil tomlar ham bo‘ladi.
Nishablar ɡorizontal kesishib konyok hosil qiladi. Tomlar ikki nishabli bo‘lɡanda devorninɡ yuqori uchburchak qismi peshtoq (fronton) deb ataladi.
Nishablarninɡ bir-birini qiya holda kesib o‘tishidan turtib chiqqan burchak qovurɡ‘a (rebro) yoki ichkariɡa kirɡan burchak yondova hosil qiladi. Bir tomninɡ hamma nishablari, odatda, bir hil qiyalikda bo‘lishi kerak.
Tom va yopma tomlarninɡ shakli imkoniyat darajasida oddiy bo‘lishi va imkon boricha yondovasiz bo‘lishi kerak, chunki yondova tomninɡ mustahkam qismi hisoblanadi va doimiy tekshirib, qarab turishni talab qiladi.
Tom va yopma tomlar nishablarininɡ qiyaliɡi nishab qiyaliɡi bilan ɡorizont orasidaɡi uninɡ ɡorizontal holatiɡa nisbati bilan, ya’ni protsentlarda (10%-25%) ɡacha kasrlarda ifodalanɡan qiyalik burchaɡininɡ tanɡensi bilan o‘lchanadi.
Binoni ustki qismini tashqi muhitdan tomlar va yopma himoya qiladi. Tomlar shakli, nishablarning qanday qiyalikda bo`lishi, binoning tarxdagi o`lchamlariga va ko`rinishiga, tom yopmasining materialiga, suvni tushirish usuliga, iqlim sharoitiga, texnik-iqtisodiy sharoitlariga, hamda bino arxitekturasiga oid mulohazalarga bog`liqdir. Tom va tom yopmalarning shakli bir nishabli va ikki nishabli bo`ladi. Shuningdek, to`rt nishabli, gumbazsimon qubba,konussimon va boshqa hil tomlar ham bo`ladi.Nishablar gorizntal kesishib konyok hosil qiladi. Tomlar ikki nishabli bo`lganda devorning yuqori uchburchak qismi peshtoq (fronton) deb ataladi. Nishablarning bir-birini qiya holda kesib o`tishidan turtib chiqqan burchak qovurga (rebro) yoki ichkariga kirgan burchak yondova hosil qiladi. Bir tomning hamma nishablari, odatda, bir hil qiyalikda bo`lishi kerak. Tom va yopma tomlarning shakli imkoniyat darajasida oddiy bo`lishi va imkon boricha yondovasiz bo`lishi kerak, chunki yondova tomning mustahkam qismi hisoblanadi va doimiy tekshirib, qarab turishni talab qiladi. Tom va yopma tomlar nishablarining qiyaligi nishab qiyaligi bilan gorizont orasidagi uning gorizontal holatiga nisbati bilan, ya`ni protsentlarda (%) yoki kasrlarda ifodalangan qiyalik burchagining tangensi bilan o`lchanadi.Tom va yopma tomlar qiyaligiga qarab ikki guruhga bo`linadi:
qiyaligi 5 % va undan ortiq bo`lgan nishab tomlar;
Tom yopmalari binoning boshqa qismlaridan farqli o`laroq doimiy ravishda tashqi ta`sirlar ostida ishlaydi.
1. Doimiy ta`sir etuvchi vertikal kuchlar;
2. Vaqtincha (qor, yomg`ir va x.k.) ta`sir etuvchi vertikal kuchlar;
3. Shamol ta`siri;
4. Chordoqdagi havoning surilishi;
5. Muhit namligi;
6. Muhit xarorati;
7. Quyosh radiatsiyasi;
8. Muhitdagi kimyoviy birikmalarning ta`siri;
9. Issiqlik oqimi;
10. Bug` diffuziyasi.
Tom va tom yopmalari quyidagi talablarga javob berishlari kerak:
- mustahkamlik;
- tashqi muhit ta`siriga chidamlilik;
- uzoq muddat xizmat qilish;
- iqtisodiy talablar;
Loyihalanayotgan « Navoiy viloyatida joylashgan 125 o’ringa mo’ljallangan maktabgacha ta’lim muassasasi binosini loyihalash »jamoat binosining tomlari
– chirmaydigan tashqi muhitga chidamli profnastel.
Tom quyidagi materiallardan tashkil topgan.
1. Tirgak, xovon, sarrovlar, reyka va profnastel.
2. Issiq-sovuqdan himoya qatlami, qalinligi – 50 mm.
3. Tsement-qumli qorishma, qalinligi-30 mm.
4. Keramzitli shag`al- solishtirma og`irligi 600 kg/m3, qalinligi 50 mm.
5. Bug` qatlami – bir qavat pergamin.
6. Tsement-qumli qorishma, qalinligi – 20 mm.
7. Yaxlit monolit temir beton quyma tom yopma 220 mm
|
| |
