|
Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti iqtisodiyot fakulteti moliyaviy texnologiyalar fanidan
|
| bet | 9/10 | | Sana | 15.07.2024 | | Hajmi | 232,37 Kb. | | #267673 |
Bog'liq 14- mavzu kriptovalyutalar bozori va blokcheyn texnologiyalari rMayning (angl., "mining") – Bitkoin bilan tranzaksiyalarni ro‘yxatga olish jarayoni bo‘lib, tranzaksiyani tasdiqlash uchun mas’ul bo‘lgan barcha Bitkoin bitimlarining ommaviy ravishda mavjud bo‘lgan ma’lumotlar bazasi. Tarmoqli tugunlar bir xil mablag‘larni ikki marta sarf qilish urinishlaridan haqiqiy tranzaksiyalarni ajrata olishi uchun blok-diskdan foydalanadi. Mayningni asosiy maqsadi – tranzaksiyalar o‘rtasida qonuniy deb qaraladigan tarmoq tugunlari orasidagi kelishuvga erishishdir.
Bundan tashqari, mayning ishlab chiqaruvchisi kompyuter texnikasidan foydalangan holda ma’lum matematik muammolarni hal qilishi uchun mukofot sifatida baholanadigan bitkoinlarni chiqaradigan yagona usuldir. Jarayon mansabdor shaxslar tomonidan har kuni ishlaydigan bloklar soni doimiy ravishda saqlanib qolinishi uchun manba-intensiv va murakkab holga keltiriladi.
Har bir blokda matematik muammolarni hal qilish bo‘yicha ishlar bajarilganligini tasdiqlash kerak va tarmoq tugunlarining har biri blokni qoidalar bo‘yicha chindan ham yopiq yoki yo‘qligini tekshirishlari mumkin. Emissiya markazsizlashtirilgan tarzda mayning uchun mukofot sifatida paydo bo‘ladi, ya’ni yagona markazdan ozod qilinish ustidan nazorat yo‘qligi. Ushbu jarayon davomida mayning onlayn-bitimlarning bajarilishini tasdiqlashadi.
Tarmoqni xarajatlarni qoplashdan himoya qilish uchun mayningda qat’iy belgilangan miqdorlarda amalga oshirilishi mumkin. Mayning bilan chiqariladigan bitkoinlar – bu kripto valyuta bilan ishlashda maxfiylikni saqlashning eng yaxshi usuli. Biroq, ular 100 ta tarmoqni tasdiqlashdan so‘nggina foydalanishlari mumkin.
Bitkoinning o‘ziga xos jihatlari:
markazlashmagan tizim – bunda har bir ishtirokchi teng huquq va imkoniyatlarga ega;
hisob-kitoblarning to‘liq shaffofligi – har bir ishtirokchi barcha tranzaksiyani ko‘rishi mumkin;
nazoratning yo‘qligi – hech bir davlat yoki tashkilot tizim ichidagi operatsiyalarni nazorat qila olmaydi;
sirlilik – tizim ishtirokchilar haqidagi ma’lumotlarni tasdiqlanishini so‘ramaydi;
tangalarni emissiya qilish cheklangan – jami bo‘lib 21 000 000 BTC (bitkoin tangasi) chiqariladi;
balans ikki yoqlama yozuv asosida bo‘lmaydi, balki barcha tranzaksiyalar xronologik tartibda barcha ishtirokchilarda ko‘rinadi;
inflyatsiyaga uchramaydi, qiymati talab va taklifga qarab o‘zgaradi;
yuridik jihatdan hech qanday asos mavjud emas.
Yuqorida bitkoin bilan amalga oshiriladigan to‘lovlarning o‘ziga xos jihatlari haqida ma’lumot berildi. Endi nima uchun uning qiymati so‘nggi vaqtlarda yuqori sur’atlar bilan oshayotgani haqida to‘xtalsak. Aslida bitkoin tangalarini yaratish uchun sarflanadigan xarajatlar bunchalik katta emas, biroq xuddi oltin yoki neftni qazib olishdagi tashkilotlar ko‘payishi va ushbu resurslarning kamyob topilishi bois narxi oshgani singari bitkoinni ham so‘nggi vaqtlarda mayning orqali hosil qilish murakkablashgan holda butun bir boshli «mayning fermalari»dagi bir necha kunlik to‘xtovsiz amaliyot natijasida bor yo‘g‘i bir nechta bitkoin hosil bo‘layotgani hamda bitkoinlar maksimal soni chegaralangani (21 000 000) narxning ko‘tarilishiga turtki bo‘lmoqda. Biroq bundan boshqa yana eng katta sabablardan biri bitkoinni
|
| |
