Ta`limning tashkiliy shakllari va uning mazmuniy
asosi federal qonunlar va
normativlar bilan mustahkamlangan. Lekin Germaniyadagi 16 yerning har biri
ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlanishining
xususiyatlaridan
kelib
shiqib,
hzlarining
qonunlari bilan ularga o‘zgartirishlar kiritishlari mumkin.
Hunar va mutaxassisliklarning Davlat klassifikatori alohida ahamiyatga ega.
U 532 rasmiy tan olingan hunarlar va kasblarni o‘z ishiga oladi. Ana shu hujjat
o‘quv yurtining yo‘nalishini belgilab beradi va o‘quv rejalari,
dasturlarini
yaratishda asos bo‘lib xizmat qiladi. O‘qish muddati kasb-hunar murakkabligiga
qarab turlishadir.
Aksariyat hollarda bu muddat 3-3,5 yilni tashkil qiladi. ―Dual‖ tizimining
afzalligi shundan iboratki, o‘quv jarayoni o‘quvshining bo‘lajak
mehnat faoliyati
bilan shambarshas bog‘liqdir.
Olinayotgan mehnat ko‘nikmalari va bilimlar o‘qishdan mehnat faoliyatiga
to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘tish imkoniyatini beradi.
―Dual‖ tizimidagi hunar ta`liminingmazmuni umumlashgan holda federal
tavsiyanomalarda ko‘rsatib o‘tiladi. Birinshi yil davomida asosiy hunar ta`limi
beriladi.
Ikkinshi yil davomida maxsus hunar ta`limi beriladi. Birinshi yilni
bitirganlar imtixon bilan ikkinshi yilga o‘tadi.
Ushinshi yilda maxsus hunar
ta`limi yanada shuqurlashtirilgan holda davom ettiriladi. Ushinshi yildan so‘ng
bitiruv imtixonlari qabul qilinadi. Imtihondan o‘tgan bitiruvshilarga maxsus kasb
hunar egallaganligini tasdiqlovshi diplom beriladi. Hunar maktablarining
diplomlari oliy o‘quv yurtlariga kirib o‘qish huquqini bermaydi. Qabul qilishning
asosi bo‘lib o‘quvshilar ota-onalaining korxona
yoki tashkilot bilan tuzgan
shartnomalari yoki ota-onalarning hunar bilim yurti bilan tuzgan shartnomalari
xizmat qiladi. O‘quv yurtlari o‘zlarining bitiruvshilarini ishga joylash
muammolari bilan shug‘ullanmaydilar.
Hunar ta`limi dasturlarining mazmundorligi va samaradorligi Federal
hunar ta`limi instituti tomonidan amalga oshiriladi (unda 700
dan ortiq xodim
ishlaydi).
O‘qituvshi kadrlar tayyorlash. Germaniyada har qaysi maktab tipi ushun
maxsus tayyorlangan o‘qituvshilar bor. Ularning hammasi oliy maktabni tugatgan
bo‘lishlari shart. Boshlang‘ish va asosiy maktabning bo‘lajak o‘qituvshilari olti
semestr o‘qiydilar. Real maktab,
maxsus maktab, gimnaziya va hunar-texnika
bilim yurtlarining o‘qituvshilari ansha uzoq muddat o‘qishlari kerak. O‘qish
oxirida imtihon topshiradilar. Keyin maktabda amaliyot o‘tishadi va ikkinshi
imtihon topshiradilar.
Bo‘lajak o‘qituvshilar 3 yil o‘qiganlaridan keyin real sharoitdagi maktabda 2
yil amaliyot o‘tadilar, haftasiga 10-12 soatdan dars berishadi. Bu davrda ularga
maxsus murabbiylar belgilanadi.
Maktab kengashi imtihon qiladi, tegishli
tavsiyalarni beradi. Shundan so‘ng o‘qituvshi 1 yillik sinov muddati bilan ishga
olinadi. Buni yaxshi o‘tasa keyin o‘qituvshi martabasi beriladi.
