|
Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi maxsus dori turlari texnologiyasi
|
| bet | 95/316 | | Sana | 16.01.2024 | | Hajmi | 6,71 Mb. | | #138330 |
Bog'liq Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafeKimyoviy usulda suv/moy fazalarini chegarasida polimerizatsiya, polikondensatsiya reaksiyalari asosida mikrokapsula olinadi. Mikrokapsula olish usuli tanlanishi-maqsadga, texnologik jarayonini oborish imkoniyatiga, dori moddalar xususiyatiga va polimer xossalariga bog‘liqdir.
Mikrokapsulalar korxonalarda tayyorlanib ularni olish fizik-kimyoviy, fizikaviy usullarga bo‘linadi. Bu usullar dorivor modda bilan bir-biridan ajratib turishga asoslangan bo‘lib, qobiq kimyoviy reaksiyalar yordamida polimerlash yoki mexanik ravishda qoplash hisobiga hosil qilinadi.
Nanokapsulalar mikrokapsulalarni bir ko‘rinishi bo‘lib, hozirda xorijiy mamlakat farmatsiyasida qo‘llanila boshlandi. Ular qattiq dori turi bo‘lib, yadro qismi dorivor modda va qobiq qismi monomolekulalar polimeridan tashkil topgan. Ularni katta-kichikligi nanometr o‘lchovida o‘lchanganligi tufayli ayrimlari in’eksiya qilishda ishlatiladi.
Mikrosferalar ham shu dori turlari guruhidan bo‘lib, ularni tuzilishi, dori moddalarni aniq dozasini ajratib chiqilishi, terapevtik konsentratsiyasi bir me’yorda ushlanib turishi, ya’ni dinamikasini "Olicard-40" retard kapsulasida ko‘rish mumkin.
Olikard-40 retard, o‘zida izosorbit-5 mononitrat dorivor moddasini saqlaydi va uzoq davomli yurak ishemiya terapiyasida qo‘llaniladigan mikrosferalardan iborat bo‘lgan kapsula. Preparatning 1 kapsulasi qabul qilinganda, 25 soat davomida qonda ta’sir etuvchi moddaning konsentratsiyasi ta’minlanadi.
Shu bilan birga, xech qanday tolerantlik hodisalari kuzatilmaydi va preparat yuqori biologik so‘rilish darajasiga ega. Olikard-40 retard mikrosferalarni tuzilishi 13 rasmda keltirilgan.
Rasm 2. Olikard-40 retard mikrosferalarni tuzilishi
1- qand donachasi; 2- Izosorbid mononitrat saqlovchi qatlam; 3-dozalovchi membrana
Mikrokapsulalash jarayonining asosiy shartlari:
1. Mikrokapsulalar olish usulini tanlash asosan dori moddaning fizik-kimyoviy xossasiga /suyuq, qattiq/ va qobiq hosil qiluvchi moddaning /jelatin, MS, AFS/ polyar va nopolyar erituvchilarda erishi, tayyor mahsulotning avvaldan mo‘ljallangan xossaga ega bo‘lishini ta’minlashiga/ issiqlik, kimyoviy reagentlarga turg‘un, oshqozon muhitiga chidamli va ta’siri uzaytirilgan/ bog‘liq bo‘ladi.
2. Mikrokapsulalar qobig‘i eruvchan, erimaydigan va yarim o‘tkazuvchan xossasiga ega bo‘lishi mumkin. Ta’sir etuvchi moddaning ajralib chiqishi qobiq turiga va qalinligiga bog‘liq. Dori modda mikrokapsuladan eriydigan qobiq biosuyuqlikda eriganidan so‘ng, erimaydigan qobiqda esa diffuziya yo‘li bilan ajralib chiqadi. Yarim o‘tkazuvchan qobiqda kichik molekulali substrat /erituvchi modda/ mikrokapsulalar ichiga o‘tib, dori moddaning ajralishini ta’minlaydi.
3. Mikrokapsulalar o‘lchami ularning fizik-mexanik xossalaridan granulometrik tarkibi, sochiluvchanligi, zichligi, sochiluvchan zichligi va boshqalarni belgilaydi.
4. Suvda yaxshi eriydigan dori moddadan mikrokapsula olish jarayonining asosiy sharti- bu suvli muhitini ishlatmasdan, dispersion muhit sifatida vazelin moyi, polimer eritmasi organik erituvchida /atseton/eritiladi. YOg‘larda /moylarda/eriydigan moddalardan mikrokapsulalar tayyorlash jarayonida dispersion muhit kapsulaga olinayotgan moddani eritmasligi va polimer bilan qo‘shilib ketmasligi kerak, erituvchi modda dispersion muhitga qaraganda yaxshi uchuvchan bo‘lishi kerak.
5. Uchuvchan erituvchini bug‘latish usuli bilan olinadigan mikrokapsulalar o‘lchami dispersion muhitning qovushqoqligiga, polimer eritmasining konsentratsiyasiga, haroratiga, polimer eritmasining hajmi, dispersion muhit hajmiga, mutanosibligiga va aylanish tezligiga bog‘liq.
|
| |
