|
Liposomal dorilarni olinish usullari
|
| bet | 98/316 | | Sana | 16.01.2024 | | Hajmi | 6,71 Mb. | | #138330 |
Bog'liq Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafeLiposomal dorilarni olinish usullari
Liposomalarni hosil qilish uchun har xil usimlik yoki hayvon hujayralaridan olinadigan fosfolipidlar qo‘llaniladi. Ko‘pincha ulardan tuxum sarig‘i yoki soyadan olinadigan letsitin keng ishlatiladi.
Undan tashqari xolesterin va boshqa spetsifik fosfolipidlar, masalan kardiolipin - yurak mushaklaridan olinadigan spetsifik lipid, sulfatid va serebrozidlar ( uglevod tarkibli sitoplazmatik membranalarning komponenti), sintetik moddalar: N-palmitilserin, N-palmitilglitsin, fosfotidilxolin, fosfoditilserin, fosfatidiletanolamin, fosfati-dilinozit.
Masalan, adriamitsin liposomalarini yaratish uchun fosfotidilxolin, xolesterin va sulfatid aralashmasi 5:4:1 nisbatda olingan.
Xozirgi paytda fosfolipidlarni manbalari kengaymoqda. Masalan kungaboqarning fitoglikolipidlarini, qora mollarning bosh miyasining lipidlarini qo‘llash maqsadga muvofikligi aniqlandi.
Liosomalar texnologiyasi
Hozirgi vaqtda liposomalarni 20 ga yaqin yaratish usullari taklif qilingan. Ulardan eng tarqalgan usul- muzlatish usuli (Bangem usuli). Bu usul bo‘yicha, dorivor moddalar liposomalar bilan birga muzlatiladi va krioprotektorlar yordamida quritiladi, (saxaroza, glyukoza).
Masalan, tuxum letsitini va xolesterindan (7:1) nisbatda tashkil topgan va insulin saqlaydigan liposomalarni olinishi Bangem usulida olib borilgan. Buning uchun xolesterin va tuxum letsitini to‘rtxloruglerodda eritiladi,rotor bug‘latgich yordamida eritma bug‘lantiriladi va insulin saqlovchi bufer eritma qo‘shib, aralashtiriladi. Hosil bo‘lgan sistema suyuq azot bilan muzlatiladi (-193 S).
Muzlatilgan aralashma, sublimatsion quritgich kamerasida, krioprotek-torlar yordamida, erituvchidan bug‘lantiriladi va sentrifugalanadi( liposomalarni ajratish uchun). Hosil bo‘lgan liposomalarni 40S haroratda 15 sutka mobaynida turg‘unligi ta’minlandi. Liposomalarni turli omillar ta’sirida ( masalan ultratovush) dispergirlash yo‘li bilan ham olish mumkin. Masalan, strofantidin atsetat liposomal turini yaratishda letsitin va kardiolipin fosfolipidlari qo‘llanilgan. Olinish texnologiyasi: birinchidan fosfolipidlarning standart eritmalari tayerlanadi. Buning uchun letsitinning 10% li va kardiolipinni 0,5 % li spirtli eritmalari tayyorlanadi. So‘ng eritmalar, rotor quritgich yordamida, quyuqlashtiriladi va strofantidin atsetat eritmasi qo‘shilib, aralashtiriladi. Oxirida sistemaga ultratovush bilan 10 daqiqa davomida ishlov beriladi.
Liposomal preparatlar parenteral,peroral va transdermal yo‘llari bilan tanaga kiritilishi mumkin. Lekin liposomalarni parenteral yo‘l bilan ishlatishda bir muammo echilishi lozim - bu sterillash jarayoni. Sterillash usuli ta’sir etuvchi moddalarni va liposomalarni turg‘unligini ta’minlash kerak. Asosan krioradiatsiya usuli ishlatiladi, ya’ni radiatsiya nurlari bilan muzlatilgan liposomal sistemani sterillash.
Liposomalarni farmatsiya sohasida keng ishlatish uchun bir necha muommalar echilish shart:
-oddiy va engil olinish usullarini ishlab chiqish;
-liposomal preparatlarning turg‘unligini o‘rganish va saqlash muddatlarini uzaytirish;
- farmatsevtika sanoatida fosfolipidlarni ishlab chiqarilishini yo‘lga qo‘yish.
|
| |
