imkoniyatlarini yo‘qotadilar, bu esa yuqoridagi usulni gormonga muhtojsizlikni tabiatini aniqlashni
qiyinlashtiradi.
SHish to‘qimalarda gormonlarni sintezi – o‘simlik o‘tkazilishi bilan bog‘liq. O‘tgan asrni 40-
yillarida F.Uaytning o‘quvchisi, Braun koronchatogalli shish to‘qima kulturasi agrobakteriya yo‘qligida
(ularni yuqori xaroratda o‘ldirilgandan keyin ham) ham ishishlik xususiyatini saqlab qolishini kuzatgan edi.
Gormon saqlamagan sun’iy ozuqa muhitida, bakteriya saqlamagan kornchatli gall to‘qimasi faol
proliferatsiyani davom ettiraolgan. Bu to‘qimalar, oddiy to‘qimaga qaraganda yuqori miqdorda auksinlar
va birnecha sitokininlar saqlaydilar. O‘zi o‘tkazgan tajribalar asosida Baun, o‘simlik
hujayralari
Agrobacterium tumefacciens ta’siridan keyin qandaydir yo‘l bilan shish hujayralarga aylanadilar degan
fikrga kelgan edi.
Agrobakteriyalar o‘simlik hujayrasiga Tip (Tumor inducing principle) kiritadi, u esa 36soatda oddiy
hujayrani shish hujayraga aylantiradi deb taxmin qilingan edi. Keyinchalik Tip DNK ekanligi va
agrobakteriyalarni katta plazmidasida saqlanishi aniqlandi va Ti plazmida deb ataldi. Onkogen faollik
bakteriya hujayrasidan Ti plazmidani butunlay yoki uni ma’lum bir qismini ajratib olinganda yo‘qolishi
isbotlangan.
1977 yilda CHilton o‘zini shogirdlari bilan koronchato‘y gallni shishlari agrobakteriyalarni Ti
plazmidasini ma’lum qismini o‘simlikni yadro DNK siga kiritish natijasida paydo bo‘lishini isbotladilar.
Tirik organizmlarning asosiy xossalaridan biri kimyoviy tarkibining birligidir. O’simliklar,
hayvonlar, mikroorganizmlarning barcha hujayralari kimyoviy tarkibiga ko’ra bir-biriga o’xshaydi,
bu esa
organik olamning birligidan dalolat beradi. Barcha tirik organizmlar tarkibiga kiruvchi kimyoviy elementlar
biogen elementlar deyiladi.
2-ilova
Mavzu bo‘yicha nazorat savollari.
1. Hujayra kulturasi xaqida nimalarni bilasiz?
2. Kallus to’qimasi nima?
3. Kallus to’qimasini ajratib olish usullari
4 Garmonga bog’liq bo’lmagan o’simlik to’qimalarini tavsiflab bering?
5. O’simliklarni genetic ko’paytirish bosqichlari
3-ilova
Mavzu bo‘yicha foydalanilgan adabiyotlar.
1. Alberts B., Brey D. i dr. Molekulyarnaya biologiya kletki. 3 t. M ., “Mir”, 1996, 400b. 2.
Atabekova A.I.,Ustinova E.I. Sitologiya rasteniy, “Agropromizdat”, M., 1987, 244b.
3. Bilich G.L.
Biologiya, sitologiya, gistologiya, anatomiya cheloveka. Sankt-Peterburg,
“Soyuz”, 2001, 445b.