14.4-jadval
Soya moyini Ni:Cu katalizatori ishtirokida gidrogenlash jarayonida yog’
kislota tarkibining o’zgarishi
Namuna
t.r
Yog’ kislotalari miqdori, %
C
16:0
C
18:0
C
18:1
C
18:2
C
18:3
10,1
4,2
22,8
54,1
8,8
1
10,1
4,2
32,4
47,9
5,4
2
10,1
4,2
41,8
40,2
3,7
3
10,1
4,2
48,7
34,6
2,4
4
10,1
4,3
54,9
29,1
1,6
5
10,1
4,8
60,0
25,3
0,8
6
10,1
5,2
63,8
20,8
0,06
14.4-jadvaldagi yog’ kislotalari miqdorining vaqt bo’yicha o’zgarishiga e’tibor
berilsa, unda linolen kislotasining 8,8% dan 0,06% gacha kamayganligi va stearin
kislotasining 4,2% dan 5,2% gacha oshganligi ko’rinadi. Kutilayotgan
ko’rsatkichlarga ega gidrogenizat, gidrogenlashning 40-50 minutlari oralig’ida
179
olinganligi uchun shu oraliqdagi stearin va linolen kislotalarining miqdori mos
ravishda 4,3-4,8 va1,6-0,8% ni tashkil etadi.
14.5-jadval
Soya moyini N-210 katalizatori ishtirokida gidrogenlash jarayonida yog’
kislota tarkibining o’zgarishi
Namuna
t.r
Yog’ kislotalari miqdori, %
S
16:0
S
18:0
S
18:1
S
18:2
S
18:3
10,1
4,2
22,8
54,1
8,8
1
10,1
4,2
28,8
50,4
6,5
2
10,1
4,3
35,6
45,7
4,3
3
10,1
4,5
44,7
37,5
3,2
4
10,1
5,6
52,0
30,2
2,1
5
10,1
6,4
58,2
24,0
1,1
6
10,1
7,7
64,1
17,6
0,5
14.5-jadvalda esa linolen kislotasi miqdorini 8,8% dan 0,1% gacha
kamayganligini va stearin kislotasini 4,2% dan 7,7% gacha oshganligini ko’rish
mumkin. Gidrogenlashning 40-50 minutlari oralig’ida esa ularning miqdori mos
ravishda 5,6-6,4 va 2,1-1,1%ni tashkil etadi.
Yuqoridagi xar ikki jadvaldagi ma’lumotlarni tahlil qiladigan bo’lsak, soya
moyini Ni:Cu va N-210 katalizatorlari ishtirokida gidrogenlab, yod soni deyarli bir
xil bo’lgan gidrogenizatlar olinganda, N-210 ishtirokida olingan gidrogenizat
tarkibidagi
linolen
kislotasining
miqdori
Ni:Cu
ishtirokida
olingan
gidrogenizatnikidan ko’p bo’lishini ko’rishimiz mumkin. Bu, yuqorida ta’kidlab
o’tganimizdek, misli katalizatorning linolen selektivligini yuqoriligi bilan
izohlanadi.
Odatda gidrogenlash jarayoni xom ashyoning sifati va olinadigan mahsulot
turiga qarab 160-220
0
C oralig’ida olib boriladi. Biroq jarayon selektiv olib
boriladigan bo’lsa, harorat optimal bo’lishi talab etiladi. Haroratning jarayon
selektivligi, gidrogenlash tezligi va izomerlanishga ta’sirini o’rganishga doir ko’plab
tadqiqot ishlari mavjud[115,116].
Soya moyini qisman gidrogenlash jarayonida haroratning ta’sirini o’rganish va
optimal haroratni aniqlash uchun soya moyini yuqorida qayd etilgan sharoitlarda
180
160-220
0
C oralig’ida gidrogenlash tajribalari olib borildi. Gidrogenlash
davomiyligi 50 minut. Tajriba natijalari, gidrogenizat yog’ kislota tarkibini
o’zgarishiga qarab, jarayon selektivligini hisoblash orqali tahlil etildi.
Ma’lumki, selektivlik koeffisiyenti S bosqichma-bosqich to’yinish sxemasi
bo’yicha hisoblanadi[110].
k
3
k
2
k
1
Triyen --→ Diyen --→ Monoyen --→ To’yingan
б
о
о
б
Ле
Ол
Ол
Ле
Ле
k
k
S
−
−
=
=
2
3
/
(4.3) va
б
о
о
б
Л
С
С
Л
Л
k
k
S
−
−
=
=
1
2
/
(4.4)
Tajriba natijalari asosida hisoblab topilgan selektivlik koeffisiyentlarining
jarayon haroratiga bog’liqlik grafiklari 14.1 va 14.2-rasmlarda ko’rsatilgan.
|
