Informatsion in/rastruklura
Turli xil davlatlarda buxgalteriya
hisobi tamoyillari turlicha, unga
yarasha bunday farqlar biznes amaliyotini, hisobot taqdimotini
(boshqaruv va soliq) hamda chop etiladigan m a’lumotlar hajmi va
tarkibining turli xil bo'lishini aks ettiradi.
Korporativ
boshqaruv
samaradorligini
ta ’minlash
uchun
informatsiyani ochib berilishining rasmiy
tartibga solinishi tizimi
kompaniyalar tomonidan aniq, to'liq va o‘z vaqtidagi m a’lumotlami
tayyorlanishini kafolatlashi lozim. Chop etilayotgan informatsiyaning
amaliy foydaliligi darajasi mavjud va potensial moliyaviy manfaatdor
shaxslarga kompaniya boshqaruvini hamda
uning ishlab chiqarish va
moliyaviy faoliyati sifatini kuzatib borish imkoni bera olish uchun
yetarli bo‘lishi kerak. Past informatsion standartlar bilan farqlanuvchi
sharoitlarda kompaniya faoliyati ustidan kerakli nazorat qilish mushkui
yoki mumkin emas bo‘ladi. Bunday holat
yomon korporativ boshqaruv
uchun imkoniyat yaratib beradi.
Korporativ boshqaruv reytingini belgilash Agentligi biror-bir
davlatning buxgalteriya tizimini boshqa mamlakatnikiga nisbatan
taqqoslab yoqlab chiqmaydi, balki qanchalar
u yoki bu davlatdagi
standartlar muhum m a’lumotlami o ‘z vaqtida taqdim etilishini ta ’rninlay
olishi mumkinligini baholaydi. Ba’zi davlatlarda, ayniqsa, bozori
rivojlanayotgan mamlakatlarda buxgalteriya hisobi standartlari to‘liq
boMmasligi mumkin. Bunday hollarda кофогаПу boshqaruv reytingi
xizmati agentligi buxgalteriya hisobining Xaiqaro standartlarini (AQSh
yoki
boshqa
mamlakatlaming
xaiqaro
darajada
e’tirof
etilgan
buxgalteriya hisobi standartlarini) qo‘l!ashni k o'rib chiqadi.
К оф ога^у boshqaruv reytingini belgilash agentliklari tomonidan
mamlakatning
informatsion
infratuzilmasini
baholashda
hisobga
olinadigan omillar:
• Auditorlar soni, tayyorligi va mustaqillik darajasi;
• Mustaqil
(xolis)
moliyaviy
audit
o‘tkazishga
talablar
qo‘yiladimi?
• Mahalliy
buxgalteriya
hisobi
standartlari
bilan
xaiqaro
buxgalteriya hisobi standartlarini taqqoslash:
- t o ‘plangan (konsolidatsiyalashgan) hisobotni tuzish bazasi;
— moliyaviy ma’lumotlarga qo'shim cha
tarzda ishlab chiqarishga
oid m a’lumotlami ishlatish;
— kompaniya va alohida aksiyadorlar manfaatiari uchun muhum
boMgan sho’ba korxonalarining moliyaviy holati va barqarorligi;
160
- bo'linmalar to‘g ‘risidagi ma’lumotlar:
alohida korxonalar yoki
bo‘linmalaming moliyaviy faoliyati natijalari;
- aktivlami baholash usullari;
- daromadlar, xarajatlar, foyda va zararlami aniqlash;
- pul mablag‘lari harakati: mablag'lar manbalari va ulami ishlatish
yo'nalishlari;
barcha real va shartli majburiyatlar hisobi;
• Transfertli baholami shakllantirilish, mablag'lami yashirincha
o'tkazilganligi va berilgan subsidiyalar mavjudligi to‘g‘risida
guvohlik
bemvchi informatsiyalar;
• O'zaro aloqadagi kompaniyalar bilan hisoblashuvlar bo‘yicha
qarzlar;
• Chop etilishi lozim bo‘lgan informatsiyani qachon ochib berish
talab qilinadi?
• Xolis auditor tomonidan tasdiqlangan moliyaviy hisobotni olish
imkoni osonmi?
