Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
Yaqin yillar ichida qanday soha mutaxassislari sun’iy intellect bilan birinchi
navbatda almashiniladi deb nomlangan va
Bot.Me: A Revolutionary
Partnership PwC
tomonidantashkil etilgan so’rov natijalariga ko’ra, texnologik
ekspertlar va biznes-menejerlarning 58%i “
o’qituvchi
” deb javob berishgan. Bu
yerda eng kam foiz olganlar – doktorlardir:
Shundayqilib,
“
Smartfondagiraqamlielektrono’qituvchilar
”
paydobo’lishita’limningengasosiymuammolarinihalqilibberishimumkin.
Dunyodagima’lumotsizkishilarningsoni
2015
yilboshigakelib
780
millionbo’lganinihisobgaolsak,
sun’iyintellectasosidata’limberuvchiraqamlielektrontizimlarxuddishusavodsizlarso
ninikamaytirishuchunyordamberishimumkin.
Xozirchaesavirtualo’qituvchilarrealo’qituvchilargaqo’shimchatarzdahayotimizgaki
ribkelayapti.
BillGeyts
fondiningizlanishlaridakeltirilishicha,AQSHdagi
17
maktabning
50%
o’quvchisiginata’limjarayonidaraqamlielektronyordamchilardanfoydalanarekan
(
2017
yilda
).
Buningsababi,
ko’pchilikinsonlarxozirchata’limalgoritmlariorqalio’qishgama’naviyjihatdantayyor
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
emaslar.
Lekinta’limsohasidanasta-
sekininsonningsiqibchiqarilishivaularningo’rninisun’iy
intellektegallashiko’zo’ngimizdaamalgaoshayapti.
Yuqoridagilardankelibchiqqanholdavabizningfikri-ojizimizcha,
mamlakatimizdagita’limjarayonigaraqamliinnovatsionusullarnitezkorlikbilanvaken
gmiqyosdatadbiqqilishniamalgaoshirishuchunzudlikbilanquyidagichora-
tadbirlarniamalgaoshirishlozim:
Turli xil ko’rinishdagi ta’lim turlarining xosil bo’lishi ta’lim
vazirliklari
qoshida malakali professor-o’qituvchilarni (
shu jumladan, nafaqaga
chiqqanlarni ham
) jalb qilgan holda raqamli
interaktiv elektron kitoblar,
elektron o’quv qo’llanmalari va alohida fanlar bo’yicha masofaviy ta’lim
kurslari tayyorlash zaruriyatiga olib keladi (
bu ish hozigiga o’xzhab tekinga
emas, balki professor-o’qituvchilar bilan shartnomalar tuzish asosida
amalga oshiriladi
). Bu esa ushbu ishlarni amalga oshirish bo’yicha
respublika ishchi kengashini (
tashkilotini yoki kompaniyasini
) tashkil qilish
vazifasiga olib keladi. Uning zimmasiga respublika miqyosida zamonaviy
hamda sifatli raqamli interaktiv elektron kitoblar, raqamli elektron o’quv
qo’llanmalari va masofaviy ta’lim kurslari tayyorlash (
yoki ularni chet
tillardan o’zbek tiliga o’girish
) vazifasi yuklanadi;
Bu ishga majburiy tarzda mamlakatda information texnologiyalarning
tadbiqi bilan shug’ullanadigan barcha tashkilotlarni, ta’lim
muassasalarini,
kompaniyalarni va yetakchi institut hamda universitetlarni jalb qilish;
Vazirlar mahkamasi va Prezident devoni qoshida eng malakali
mutahassislarni jalb qilgan holda bu ishlarni koordinatsiya qiluvchi ishchi
guruhlar tuzish;
Barcha ta’lim muassasalari uchun raqamli interaktiv elektron kitoblar va
raqamli o’quv qo’llanmalar ishlab chiqish yoki ulardan foydalanish
kerakligini ustuvor vazifa sifatida ko’rsatish
hamda bu ishlarni bajarish
bo’yicha reyting ko’rsatgichlarini aniqlash mezonlarini ishlab chiqish;
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
Chet ellarda ishlab chiqilgan va aprobatsiyadan o’tgan biz uchin muhim
bo’lgan raqamli interaktiv elektron kitoblar, qo’llanmalar, ta’lim sohasiga
oid komp’yuter o’yinlari, intellectual ta’lim platformalari, masofaviy ta’lim
tizimlari, dasturlar va saytlari o’zbek tiliga o’girib, ularni mahsus respublika
fondiga jamlab, internetdagi ta’lim portaliga joylashtirish hamda barcha
ta’lim muassasalariga foydalanish uchun tarqatish;
Har yili eng yaxshi
raqamli interaktiv kitoblar, o’quv qo’llanmalar, ishga
tushirilgan masofaviy ta’lim platformalari hamda ta’lim bilan bog’liq
komp’yuter o’yinlari tanlovini o’tkazish va g’oliblarni munosib taqdirlash va
erishilgan natijalarni respublika fondiga jamlab, internetdagi ta’lim portaliga
joylashtirish hamda ularni barcha ta’lim muassasalariga foydalanish uchun
tarqatish;
Har yili bir marta respublikada yaratilgan raqamli interaktiv kitoblar, o’quv
qo’llanmalar, masofaviy ta’lim platformalari hamda ta’lim bilan bog’liq
komp’yuter o’yinlari bo’yicha anjuman va seminarlarni respublika va
viloyatlar miqyosida tashkil qilish;
O’zbekistondagi turli sohalarda o’rta va oliy ta’lim olishni istagan
fuqarolarning ishlab chiqarish va boshqa kundalik yumushlardan ajralmagan
holda to’laqonli ta’lim olishiga imkon beradigan masofaviy ta’lim (
distance
education
) tizimini rivojlangan chet ellarning “
distance education – MOOC
– massive open online cources
” platformalari andozalari asosida tashkil
qilish va ularni zudlik bilan ishga tushirish. Bu – birinchidan barcha ta’lim
olishni istovchilar uchun teng imkoniyatlar yaratsa, ikkinchidan, ta’lim
tizimi uchun sarflanayotgan mablag’larni ancha kamaytirishga imkon beradi
va uchinchidan, yosh yigit-qizlar uchun davlat tomonidan sarf-harajat talab
qilmaydigan juda ko’p miqdordagi yangi ish joylarini yaratadi;
Ta’lim
muassasalaridagi
professor-o’qituvchilarning
ish
faoliyati
monitoringi ba baholovida ularning raqamli interaktiv elektron kitoblar,
interaktiv o’quv qo’llanmalar hamda ta’lim bilan bog’liq komp’yuter
o’yinlarini ishlab chiqishlari va ulardan foydalanishlarini ham hisobga olish;
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
Respublika miqyosida ishlab chiqarilgan (
yoki tarjima qilingan,
moslashtirilgan
)
raqamli
interaktiv
elektron
kitoblar va o’quv
qo’llanmalardan barcha talabalar va o’qituvchilar foydalana olishlari uchun
ularni mahsus ta’lim portaliga (
shu jumladan, vazirliklar va ta’lim
muasasalari saytlariga, kutubxonalarga, resurs markazlariga
) joylashtirish
maqsadga muvofiq bo’lar edi;
Raqamli interaktiv kitoblar, masofaviy ta’lim platformalari va elektron
o’quv qo’llanmalar yaratgan kimsalarni yaxshilab moddiy va ma’naviy
taqdirlash ham ularning soni va sifati oshishiga ijobiy ta’sir qilgan bo’lar
edi.
