Toshkent moliya instituti statistika




Download 1,13 Mb.
bet54/206
Sana04.01.2024
Hajmi1,13 Mb.
#129927
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   206
Bog'liq
4-Statistika-2004-darslik-X.Shodiev-1

P[ ~x x P[ w x
 x]  Ф(t) ,

 w]  Ф(t) ,



2
1 t t

Ф(t) 
e 2 dt
t

Shunday qilib, tanlamaning me’yoriy xatosining miqdorini ma’lum ehtimollik bilan o’rnatish mumkin ekan.
F(t) funktsiyasining miqdorini, tanlamaning karrali o’rtacha xatosi koeffitsienti sifatidagi t ning turli miqdorlari uchun maxsus tuzilgan jadval asosida aniqlashadi. Ko’pincha qo’llaniladigan etarli darajadagi katta hajmdagi ( n  30 ) tanlama usul ayrim miqdorlarni keltiramiz:



t

1,000

1,960

2,000

2,580

3,000

F(t)

0,683

0,950

0,954

0,990

0,997

Tanlamaning me’yoriy xatosi tanlamaning ma’lum ehtimollik bilan aniqlanishini ko’rsatadiki, bu miqdor t koeffitsienti bilan aniqlanadi (amaldagi hisoblashlarda, berilgan ehtimollik 0,95 dan kam bo’lmasligi kerak): Agar t=1 bo’lsa, me’yoriy xato
= bo’ladi.
Shunga ko’ra, 0,683 ehtimollik bilan shuni tasdiqlash mumkinki, tanlama va bosh ko’rsatkichlar o’rtasidagi farq tanlamaning bitta o’rtacha xatosidan oshmaydi. Boshqacha aytganda, 68,3 foiz xollarda reprezentativ xato 1 atrofida bo’ladi. t=2 da ehtimollik 0,954 bo’lsa, u 2 atrofida,t=3 da ehtimollik 0,997 bo’lsa, y  3 atrofida bo’ladi va h.k.
Yuqorida keltirilgan F(t) funktsiyaning miqdorlaridan ko’rinib turibdiki (oxirgi miqdorga qaralsin) xatoning yuzaga chiqish ehtimoli tanlama o’rtacha xatosini uch karralangan miqdoriga teng yoki katta bo’lyapti, ya’ni  3, bu juda kam bo’lib, 0,003 ga teng, ya’ni 1-0,997. Bu kam ehtimolik hodisalar amalda sodir bo’lmaydi deb hisoblanadi va shuning uchun =3 kattalikni tanlamaning yo’l qo’yishi mumkin bo’lgan xatoning me’yori (chegarasi ) deb qabul qilish mumkin.
Tanlama kuzatish tanlamadan olingan ma’lumotlar asosidagi xulosani bosh to’plamga yoyish maqsadida o’tkaziladi. Asosiy vazifalardan biri- bosh to’plamning tadqiqot qilinayotgan o’lchovlarini tanlama ma’lumotlari asosida baholash hisoblanadi.
Tanlamaning me’yoriy xatosi bosh to’plam tafsifining me’yoriy miqdorlarini va ishonch intervallarini aniqlashga imkon beradi: o’rtacha uchun



х хх ; х   х х х   х ;
salmoq uchun
р w  w ; w  w p w  w .
Bu bosh

o’rtachaning miqdori х   xдан х  х gacha oraliqda bo’ladi deb berilgan ehtimollik
bilan tasdiqlash mumkinligini bildiradi.
Xuddi shu tarzda bosh salmoqning ishonch intervalini ham yozish mumkin:
w  w ; w  w.
Tanlama me’yoriy xatosining mutlaq miqdori bilan bir qatorda tanlamaning me’yoriy nisbiy xatosi ham hisoblanadi, u tanlama me’yoriy xatosini unga mos keluvchi tanlama to’plam tavsifiga nisbati bilan aniqlanadi:

o’rtacha uchun, %: salmoq uchun %:
%  х 100;

х%  w 100.


w

    1. Download 1,13 Mb.
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   206




Download 1,13 Mb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Toshkent moliya instituti statistika

Download 1,13 Mb.