TA’LIM JARAYONIDA ZAMONAVIY WEB TEXNOLOGIYALARI VA
ULARNING TA’LIMDAGI O‘RNI
Abduraxmanova Sh.A. PhD.,
Jo’rayev X. 4-bosqich talabasi,
Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti,
(Toshkent, O'zbekiston)
Zamonaviy onlayn ta'lim bozori turli yosh guruhlari va turli mutaxassisliklar
uchun onlayn platformalarning katta tanlovini taklif etadi. Eng qisqa vaqt ichida
qo'shimcha ta'lim olish uchun onlayn platformalar ham mavjud (masalan, Ochiq ta'lim
portalida siz tarix, rus tili, huquqshunoslik va boshqalar bo'yicha kurslarni olishingiz
mumkin). Bugungi kunda Coursera, Udacity, Khan Academy kabi ingliz tilidagi
platformalar ma'lum. Asosan, ular gumanitar va texnik yo'nalishdagi talabalar uchun
mo'ljallangan. Rossiya onlayn platformalariga kelsak, ba'zilari ish uchun zarur bo'lgan
ko'nikmalarni to'g'ridan-to'g'ri olish uchun mo'ljallangan ("Intuit", "Netology"),
ba'zilari esa o'z-o'zini o'rgatish va o'z-o'zini rivojlantirishga qaratilgan: PostNauka,
Lectorium va Universarium.
Virtual laboratoriya - bu talabalarning amaliy ko'nikmalarini rivojlantirishni
ta'minlaydigan va atrofdagi dunyo jarayonlarini modellashtirishga imkon beruvchi
axborot manbai. Virtual laboratoriya ishining mohiyati darsning an'anaviy
o'tkazilishiga o'xshaydi: laboratoriya ishini bajarish bo'yicha ko'rsatmalar, test, hisobot
yaratish va ishni himoya qilish. Virtual laboratoriyalarning bir necha turlari mavjud:
protsessual, deklarativ va gibrid. Shunisi e'tiborga loyiqki, eng yuqori samaradorlikka
erishish uchun veb-laboratoriyalarning birlashtirilgan turidan foydalanishga arziydi.
Matlin A.O., Fomenkov S.A. virtual laboratoriyani yaratish uchun mualliflik usulini
ishlab chiqdilar, uni har qanday o'qituvchi o'z veb-resurslarini yaratishda qo'llashi
mumkin.
O‘quv jarayonida virtual laboratoriyadan foydalanishning afzalliklari va
kamchiliklari qanday? Avvalo, afzalliklarini ko'rib chiqamiz: tajribalar uchun bir xil
turdagi uskunalarni qisqartirish, ta'lim muassasasida zarur jihozlar mavjud
bo'lmaganda tajribalarning ko'rinishini oshirish, yangi Internet texnologiyalari
yordamida o'quvchilarning tafakkurini rivojlantirish, sifatni oshirish. o'quv jarayonini
axborot bilan ta'minlash, talabalarning tajribalari natijalarini kuzatish jarayonini
avtomatlashtirish. Shuni ham ta'kidlash kerakki, tajribalar o'tkazishda jarohatlar xavfi
kamayadi: yong'in yoki kimyoviy moddalar bilan ishlashda kuyishlar va boshqalar.
Biroq, kamchiliklar ham mavjud: masalan, tajribalar paytida teginish hissi yo'qligi.
Maqola mualli
flari virtual laboratoriyalar haqiqiy tajribalar o‘rnini bosmasligi, balki
ularni to‘ldirishi kerak, deb hisoblaydi.
15
Zamonaviy ta'lim bulutli texnologiyalari orasida, masalan, taqdimotlar yaratish
bo'yicha onlayn xizmatlarni ajratib ko'rsatish mumkin (Prezi, Haiku Deck, ThingLink,
Glogster, PowToon, Knovio, Zentation, Slidedog, Rawshorts, Slides, Piktochart,
Empressr, Popplet, Zoho Show). Ushbu xizmatlar standart PowerPoint ofis dasturiga
muqobildir. Ulardan foydalanishning qanday afzalliklari bor? Birinchidan, o'quvchilar
uyda bir vaqtning o'zida maktab loyihasi ustida ishlashlari mumkin. Ikkinchidan,
tayyor mahsulot veb-sayt yoki blogda nashr etilishi mumkin. Shuni ta'kidlash kerakki,
yuqoridagi xizmatlardan bir nechtasi maktab o'quvchilari va o'qituvchilar tomonidan
faol foydalaniladi. Aksariyat xizmatlarning mashhur emasligining sababi shundaki,
talabalar muayyan onlayn muhitda ishlashning o'ziga xos xususiyatlarini yaxshi
bilmaydilar, natijada talabalar tanish PowerPoint yoki Google taqdimot xizmatidan
foydalangan holda taqdimotlar yaratishni afzal ko'radilar. Google services (hujjatlar,
taqdimotlar, elektron jadvallar va disklar) haqida gapiradigan bo'lsak, biz ularning
ta'lim muhitida keng tarqalganligini ta'kidlaymiz: Google forms foydalanib, siz turli xil
so'rovnomalar va so'rovnomalar yaratishingiz mumkin, Google sites dasturlash
ko'nikmalarisiz oddiy veb-sayt yaratishga imkon beradi.
Shunday qilib, ta’limda veb-texnologiyalardan foydalanish nafaqat
o‘quvchilarning ishtiyoqini, balki o‘quv natijalarini ham oshirishi mumkinligini
ko‘ramiz. Internet-texnologiyalari maktabgacha ta’lim va maktab muassasalari,
shuningdek, kasb-
hunar ta’limi markazlari va oliy o‘quv yurtlarining o‘quv jarayoniga
keng miqyosda joriy qilinib kelinmoqda.
|
