|
Transport va logistika
|
| bet | 29/48 | | Sana | 18.11.2023 | | Hajmi | 3,61 Mb. | | #100867 |
Bog'liq TL Uslubiy kursatma UZBUslubiy ko‘rsatmalar.
1m3 yukni N tumanidan Toshkentgacha tashish bilan bog‘liq qo‘shimcha xarajatlar hisobini, xarid qiymati buyicha assortimentning shartli pozitsiyalari uchun, 1 jadval bo‘yicha bajarish. Bunda quyidagi shartlarni etiborga olish lozim:
N tumanidan Toshkentgacha etkazishning tarif qiymati barcha tovarlar uchun bir xil va 1m3 yuk uchun 3000 so‘mni tashkil etadi;
N tumanidan tovarlarni etkazish mudati 10 kunga teng;
N tumanidan etkaziladigan tovarlar uchun firma besh kun muddatga sug‘urta zaxiralarini yaratishi zarur;
Sug‘urta zaxirasi va yo‘ldagi zaxira xarajatlari bank krediti foiz stavkalari asosida hisoblanadi- yiliga 36% (ya’ni, oyiga 3%, eki kuniga 0,1%);
M firmasiga toshkentdan etkazilgan yuklar mexanizatsiya vositalari erdamida tushiriladi. N tumanidan kelgan yuklarni esa qo‘l mehnati yordamida tushirilishi lozim. Tushirish qiymatidagi farq o‘rtacha 200 so‘m m3 km tashkil etadi;
8.4-jadval.
1m3 yuk ning xarid bahosi, so‘m
|
N- tumanidan 1m3 yukni etkazishga (tashishga) bo‘lgan qo‘shimcha xarajatlar
|
1m3 yuk qiymati-dagi qo‘shimcha xarajatlar ulushi, %
|
Transport tarifi, so‘m/m3
|
Sug‘rta zaxirasiga bo‘lgan xarajatlar, so‘m
|
Yo‘ldagi zaxiraga bo‘lgan xarajatlar, so‘m
|
Ekspeditor xarajatlari, so‘m
|
YUkni qo‘lda tushirishga xara jatlar, so‘m. m3
|
Jami
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
5000
|
3000
|
|
|
|
200
|
|
|
10000
|
3000
|
|
|
|
200
|
|
|
20000
|
3000
|
|
|
|
200
|
|
|
30000
|
3000
|
|
|
|
200
|
|
|
40000
|
3000
|
|
|
|
200
|
|
|
50000
|
3000
|
|
|
|
200
|
|
|
70000
|
3000
|
|
|
|
200
|
|
|
100000
|
3000
|
|
|
|
200
|
|
|
1m3 yukni tashish bilan bog‘liq bo‘lgan qo‘shimcha xarajatlarni ushbu yuk qiymatidagi ulushini hisoblash uchun qo‘shimcha xarajatlar yig‘indisini (7 ustun)1m3 yukni xarid qiymati (1 ustun)ga bo‘lib, natijani 100ga kupaytiriladi. Hisob natijalari 8 ustunga bo‘linadi.
Qo‘shimcha xarajatlarni 1m3 yuk qiymatidagi ulushini umumiy xarid qiymatiga bog‘liqligi grafigi to‘g‘ri burchakli koordinatlar tizimida yasaladi. OX o‘qi bo‘yicha-1m3 yukning xarid qiymatlari (1 ustun), OU o‘qi bo‘yicha-1m3 yuk qiymatidagi qo‘shimcha xarajatlar ulushi (8 ustun) joylashadi.
M firmasi assortimentidagi u yoki bu tovarlarni N tumanidan xarid qilishning maqsadga muvofiqligi qurilgan grafik yordamida, quyidagi ketma-ketlikda aniqlanadi:
Xududiy uzoqda joylashgan va toshkentdagi etkazib beruvchilar narxi o‘rtasidagi farqni foizlarda hisoblash, N shaxridagi bahoni 100% deb qabul qilgan xolda, natijalarni 8.4-jadvalning 5 ustuniga kiritish.
2 ustun 8.4-jadvalning qiymatiga muvofiq nuqtani abssisslar (OX) o‘qida topib perpendikulyar o‘tkazish; 5 ustun qiymatiga muvofiq nuqtani ordinatalar (OU) o‘qida topib perpendikulyar o‘tkazish.
Agarda perpendikulyarlarning kesishish nuqtasi, etkazib beruvchi tanlash egri chizig‘idan pastda bo‘lsa N tumanidagi xarid maqsadga muvofiq emas va aksincha.
Tahlil natijalari 8.4- jadvalning 6 ustuniga kiritiladi.
8.5-jadval
M firmasi assortimentdagi tovarlar
|
1m3 yukning N tumanidagi narxi, so‘m
|
Bir birlik narxi so‘m
|
Narxdagi farq % (N shahridagi narx 100% deb olinadi)
|
N tumanida xarid qilish maqsadga muvofiqligi to‘grisida xulosa (ha, yo‘k)
|
N tumanida
|
Toshkentda
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
Go‘sht konservalari
|
11000
|
12,0
|
14,4
|
|
|
Sabzavot konservalari
|
10000
|
10,0
|
14,5
|
|
|
Meva konservalari
|
15000
|
15,0
|
18,0
|
|
|
Qandolatlar
|
88000
|
100,0
|
115,0
|
|
|
Asal
|
37000
|
50,0
|
65,0
|
|
|
CHoy
|
110000
|
120,0
|
138,0
|
|
|
Dukaklilar
|
23000
|
20,0
|
22,0
|
|
|
Makaronlar
|
17000
|
20,0
|
26,0
|
|
|
Uzum
|
70000
|
70,0
|
80,5
|
|
|
Konyak
|
120000
|
100,0
|
105,0
|
|
|
Pivo
|
25000
|
30,0
|
33,0
|
|
|
Alkogolsiz ichimliklar
|
20000
|
24,0
|
30,0
|
|
|
16-AMALIY MASHG‘ULOT.
MAVZU: YO‘L TARMOG‘I TRANSPORT JARAYONI INFRATUZILMASI ELEMENTI SIFATIDA
(4-soat)
1 oy ichida qishloq xo‘jalik mahsulotlarini qayta ishlovchi korxonaga nok va olma kerak bo‘ladi. Berilgan davr ichida har bir mahsulot bo‘yicha quyidagilarni aniqlang:
a) xarid qilinayotgan mahsulotlarning optimal vaznini
b) buyurtmalarning optimal sonini
v) zaxiralarni saqlashga bo‘lgan optimal o‘zgaruvchan harajatlarni
g) o‘zgaruvchan xarajatlar bo‘yicha optimal variant va butun partiya oyning 1-chi kunida sotib olingan variant o‘rtasidagi farqni.
Berilgan:
-1 oy ichidagi ehtiyoj (t). Nok-9, Olma-82;
-mahsulot partiyasiga buyurtma narxi (so‘m) Nok-190, Olma-110;
- 1 oy ichida bir birlik tovarni saqlash xarajatlari (so‘m) Nok-130, Olma-80.
Echimi:
a) Xarid qilinayotgan mahsulotlarning optimal vaznini quyidagi formula yordamida topamiz.
(8.7)
bu erda: S3 _- tovar partiyasiga buyurtma qiymati (so‘m).
E – oy davomida ehtiyoj (t)
X – bir birlik tovarni bir oy davomida saqlash xarajatlari.
(1) formulaga berilganlarni qo‘yib quyidagiga ega bo‘lamiz
(Nok):
=5 tonna
(Olma):
=15 tonna
b) Bir oy davomida buyurtmalarning optimal sonini quyidagi formuladan topishimiz mumkin:
(8.8)
(Nok):
buyurtma
(Olma):
buyurtma
v) Bir oy davomida zaziralarni saqlashga bo‘lgan optimal o‘zgaruvchan xarajatlarni quyidagi formuladan topamiz:
(8.9)
(Nok): so‘m
(Olma): so‘m
g) O‘zgaruvchan xarajatlar bo‘yicha optimal variant va xarid oyning 1chi kunida bo‘lgan variant orasidagi farq quyidagi hisoblanadi:
(8.10)
(Nok): so‘m
(Olma): so‘m
Mustakil echish uchun masalalar
2-masala. Fermer xo‘jaligining savdo shaxobchasiga, savdoni tashkil etish maqsadida 3 xil mahsulot (piyoz, sabzi, kartoshka) lozim 1oy ichida har bir mahsulot bo‘yicha quyidagilarni aniqlang:
a) xarid qilinayotgan mahsulotlarning optimal vaznini
b) buyurtmalarning optimal sonini
v) zaxiralarni saqlashga bo‘lgan optimal o‘zgaruvchan xarajatlarni
g) o‘zgaruvchan xarajatlar bo‘yicha optimal variant va butun partiya oyning 1-chi kunida xarid qilingan variant o‘rtasidagi farqni.
Berilgan:
- 1oy ichidagi ehtiyoj: piyoz-273, sabzi -191, kartoshka-68 (t).
- mahsulot partiyasi buyurtmasining narxi: piyoz-14.3, sabzi, 17.2,
kartoshka -8
- 1oy ichida bir birlik mahsulotni saqlashga bo‘lgan xarajatlar: piyoz-0,9, sabzi -1,7, kartoshka -1,9.
3-Masala.
Sizning Konsalting-firmangizga Fransuz kompaniyasi quyidagi savol bilan murojat etdi:
Kompaniya qishloq xo‘jalik mahsulotlarini qaerdan sotib olsa foydaliroq bo‘ladi: O‘rta Osiyodanmi yoki Evropadanmi?
Berilgan:
- etkazilayotgan yukning umumiy qiymati 3000 AQSH $ dollari/m3
- transport tarifi 105 AQSH dollar/m3
- import boji 12%
- zaxiralarga: yo‘lga – 1,9%, sug‘urta – 0,8 %.
- mahsulot narxi: Evropada 108 dollar
O‘rta Osiyoda 89 dollar.
Fransuz kompaniyasiga javob qaytaring.
4- Masala. Quyidagi ma’lumotlar mavjud bo‘lsin: birlik mahsulot etkazishga ketgan xarajat – No-12,75 pul.birligi; yillik istemol S - 1000 birlik; mahsulotni saqlashga ketgan yillik xarajat i- 0,1 pul.birligi; etkaziluvchi partiya miqdori:yillik ishlab chiqarish q – 100, 200, 400, 500, 600, 800, 1000 birlik; yillik ishlab chiqarish p-12000 birlik; tanqislikdan kelib chiqqan chegirmalar h- 0,2 pul. birligi.
Topshirik: a) Sotib olinuvchi mahsulotni optimal hajmini aniqlash.
b) Zaxirani oxirgi inetrvalgacha to‘ldirish uchun buyurtma beriladigan mahsulot optimal hajmini aniqlash.
Tanqislik sharoitidagi mahsulotning optimal hajmini hisoblash quyidagicha amalga oshiriladi.
Sotib olinuvchi mahsulot hajmi quyidagi formula orqali aniqlanadi.
; (8.11)
Sotib olinuvchi mahsulotning optimal hajmini aniqlash uchun quyidagi jadvalni tuzamiz.
8.13-jadval
Mahsulot partiyasi
|
100
|
200
|
400
|
500
|
600
|
800
|
1000
|
Formula
|
Buyurtma bajarilishidagi chegirma., pul birligi
|
127,5
|
63,75
|
31,87
|
25,5
|
21,5
|
15,9
|
12,75
|
Iv=S / qoxSo
|
Saqlash chegirma, pul birligi
|
5,0
|
10,0
|
20,0
|
25,0
|
30,0
|
40,0
|
50,0
|
Ixr =q / 2x i
|
Yillik yig‘indi chegirma, pul birligi
|
132,5
|
73,75
|
51,87
|
45,5
|
51,25
|
55,9
|
62,75
|
I=Iv + Ixr
|
Zaxirani to‘ldirishdagi oxirgi interval qmda buyurtma berilayotgan partiyaning optimal hajmini aniqlaymiz.
(8.12)
qm = birlik
Tanqislik sharoitidagi partiyaning optimal hajmini aniqlaymiz:
(8.13)
qsq birlik
Tanqislik sharoiti maksimal ijobiy zaxira borligi:
(8.14)
birlik
Siklning umumiy vaqti:
(8.15)
Keltirgan hisoblashlar shuni ko‘rsatadiki, tanqislik sharoitida buyurtmaning oxirgi interval nuktalari orasidagi vaqt (0,61 o‘rniga 0,50 = 500/1000) va partiyaning optimal hajmi (500 o‘rniga 613 birlikka) oshadi.
5-masala. Sotib olinuvchi mahsulotni optimal hajmini aniqlashni amalga oshiramiz. Quyidagi ma’lumotlar mavjud: birlik mahsulot etkazishga ketgan xarajat – No-25 pul.birligi; yillik istemol S - 1000000 birlik. Narh va chegirma strukturasi quyidagi jadvalda keltirilgan.
8.14. jadval
Etkazish partiya hajmi, birligi
|
Narx, pul birligi
|
Zaxiralar xarajati, pul bir
|
0-9999
|
2,50
|
0,60
|
10000-19999
|
2,00
|
0,40
|
20000 i bolee
|
1,50
|
0,30
|
Yechimi: 2,50 pul.birligi narxida.
Sotib olinuvchi mahsulot hajmi quyidagi formula orqali aniqlanadi.
birlik
|
| |
