3.“Transportda axborot texnologiyalari” va “Intellektual transport tizimlari” ning zamonaviy tavsif va terminlari.
Hozirgi vaktda turli maqsadlarga moʼljallangan koʼplab axborot-maʼlumot tizimlari muvaffaqiyatli ishlab turibdi, ular foydalanuvchilarning axborot soʼrovlarini kondirish uchun yoʼnaltirilgan. Bunday tizimlarning oʼziga xos xususiyati shundaki, ularda soʼrovga muvofik ravishda topilgan axborotdan aynan shu tizimning doirasida bevosita foydalanilmaydi, balki foydalanuvchigaberiladi,uolinganaxborotdan oʼzigazarur istalgan maqsadlarda foydalanadi. Аeroflot va temir yoʼl transportida joylarni oldindan band qilishning avtomatlashtirilgan tizimi ana shunday axborot-maʼlumot tizimi uchun misol boʼlib xizmat qiladi. Bu tizimlar operativ tizimlarning tipik misoli ham boʼla oladi, chunki tizimga deyarli xar bir murojaat qilish axborot fondining joriy holati oʼzgarishiga olib keladi (joylar band qilinadi, yangi reyslar koʼshiladi va h.k.)
Videokonferentsiyalar. Ular ham audiokonferentsiyalar kanday maqsadlarga moʼljallangan boʼlsa, shunday maqsadlarga moʼljallangan, lekin bunda videoapparatura koʼllanadi. Ularni oʼtkazish xam kompьyuter boʼlishini talab etadi. Videokonferentsiya jarayonida bir-biridan ancha uzok masofada boʼlgan uning ishtirokchilari televizor ekranida oʼzlarini va boshqa ishtirokchilarni koʼrib turadilar. Televizion tasvir bilan bir vaktda ovoz xam eshitilib turadi. Videokonferentsiyalar transport va xizmat safari xarajatlarini ancha kisqartirish imkonini bersa ham, aksariyat firmalar ularni faqat shu sabablarga koʼra qoʼllamaydilar. Bu firmalar bunday konferentsiyalarda muammoni hal qilishga xududiy jixatdan ofisdan ancha uzokda joylashgan koʼp sonli menejerlarni va boshqa xodimlarni xam jalb etish imkoniyatini koʼradilar. Videokonferentsiyalarni tashkil etishning uchta konfiguratsiyam eng keng tarkalgan: • bir tomonlama video- va audio aloqa. Bu yerda videova audio- signallar faqat bir yoʼnalishda, masalan, loyixa rahbaridan ijrochilarga yoʼnaltirilgan boʼladi; • bir tomonlama video- va ikki tomonlama audioaloqa. Ikki tomonlama audioaloka video tasvirlarni qabul kilib olayotgan konferentsiya ishtirokchilariga videosignallarni yuborayotgan ishtirokchi bilan audioaxborot bilan almashinish imkonini beradi; • ikki tomonlama video- va audioaloqa. Bu ancha qimmat aloka turida konferentsiyaning odatda bir xil maqomga ega boʼlgan barcha ishtirokchilari oʼrtasida ikki tomonlama video- va audioaloqadan foydalaniladi. Faksimil aloka. Bu aloka kommutatsiya kanalining bir uchidagi hujjatni oʼkish va uning tasvirini kommutatsiya kanalining ikkinchi uchida kayta tiklab bera oladigan faksapparatlaridan foydalanishga asoslangan. Faksimil aloka muayyan muammoni xal kilayotgan guruh ishtirokchilariga, ularning geografik joylashuvidan katʼi nazar, xujjatlarni tez va oson yetkazib berish hisobiga karorlar kabul kilishga oʼz xissasini qoʼshib kelmokda. 2.8. Qarorlar qabul kilish axborot texnologiyalari Qarorlar kabul kilishni koʼllab-kuvvatlash tizimlari va ularga tegishli axborot texnologiyalari asosan amerikalik olimlar kuch-gayratlari bilan 70- yillarning oxiri - 80-yillarning boshlarida paydo boʼldi, bunga shaxsiy kompьyuterlar, amaliy dasturlar standart paketlarining keng tarqalishi, shuningdek sunʼiy intellekt tizimlarini yaratishdagi muvaffaqiyatlar koʼmaklashdi. Qarorlar kabul kilishni koʼllab-quvvatlash axborot texnologiyalarining asosiy xususiyati odam va kompьyuterning oʼzaro alokasini tashkil etishning sifat jixatdan butunlay yangi usulidir. Bu texnologiyaning asosiy maqsadi boʼlgan karorlar ishlab chikish iteratsion jarayon natijasida yuz beradi unda kuyidagilar ishtirok etadi: • karorlar qabul kilishni qoʼllab-kuvvatlash tizimi xisoblash boʼgini va boshkaruv obʼekta rolida; • odam kirish maʼlumotlarini beradigan va kompьyuterda olingan hisoblarning natijasini baholaydigan boshqaruv boʼgini sifatida.
|
