XII. TORMOZ BOSHQARMASI
X II.l.
Tormoz boshqarmasining vazifasi, talablar, tasnifi,
qo‘lIanilishi
Agar yetakchi g‘ ildiraklarga
burovchi moment uzatilmasa,
avtomobil tashqi qarshiliklar ostida asta-sekin to‘xtaydi. Lekin bu
holda to‘ xtash yo‘ li uzayib ketadi. Avtomobilning
qisqa masofada
to‘xtatish uchun sun’ iy (ichki) qarshilik kuchini hosil qilishi kerak. Bu
vazifani tormoz boshqarmasi (tormoz boshqarmasi) bajaradi.
Tormoz boshqarmasi avtomobilni sekinlatish yoki to'xtatish va
to‘xtab turgan avtomobilni cheklanmagan vaqt mobaynida joyidan
qo‘zg‘almasligini ta’minlash uchun xizmat qiladi.
Tormoz boshqarmasi o ‘z vazifasini
samarali va ishonchli
bajarishi uchun unga quyidagi talablar qo‘yiladi.
- GOST talablari bo‘yicha avtomobil maksimal sekinlashishiga
va minimal tormoz yo‘ liga ega bo‘ lishi kerak;
- tormozlanganda avtomobil turg‘unligini yo‘qotmasligi kerak;
- qayta-qayta tormozlanganda tormozlash xususiyatlarini o‘zgar-
masligi kerak;
- tormoz boshqarmasi minimal vaqtda istiga tushishi kerak;
- tormoz boshqarmasi kuzatish qobiliyatiga ega bo‘ lishi kerak;
- tormoz tizimlari oson boshqarilishi kerak;
-
tormoz
tizimlari
tormozlash
paytida
tovushlar,
hidlar
chiqarmasligi kerak;
- tormoz tizimlarini barcha qismlari va detallari kafolatli
ishonchli bo‘ lishi kerak;
- tormoz boshqarmasini tizimlari yoki
konturlari ishdan chiq-
qanligi haqida haydovchiga xabar yetkazilishi kerak;
- umumiy talablar.
Tormoz boshqarmasi quyidagi to‘ rtta tormoz tizimlaridan
iborat:
1) Ishchi (asosiy) tormoz tizimi (vazifasi -
avtomobilni sekinlatish
yoki to‘xtatish);
2) T o‘xtatib turish (qo‘ l) tormoz' tizimi (vazifasi - avtomobilni
joyida ushlab turish);
3) Zaxira (avariya) tormoz tizimi (vazifasi -
ishchi tormoz tizimi
ishdan chiqqanda avtomobilni to‘xtatish);
139
4)
Yordamchi (qo‘shimcha) tormoz tizimi (vazifasi - avtomobil
uzun qiyaliklarda pastga harakatlanganda uning tezligini cheklash).
Barcha tormoz tizimlari o ‘z navbatida ikki qismga bo‘ linadi, ya’ni
tormoz mexanizmlari va tormoz yuritmalari.
12.1-rasm.
Ishchi tormoz tizimi sxemasi:
/-tormoz diski; 2-oldi g‘ ildirak tormoz mexanizmi skobasi; 5-oldingi
kontur; ^-asosiy tormoz silindri; 5-bachok; б-vakuum kuchaytirgich;
7-turtkich; 8-tormoz pedali; 9-ulagich;
