Türkmenaragatnaşyk

8) domen adynyň bellige alnyşyny ýatyrmak – maglumatlar gorunda (reýestrde) bellige alnan domen ady barada maglumatlaryň aýrylmagy we şol domen adynyň dolandyrylmagynyň bes edilmegi;

9) domen adynyň delegirlenmesi – “delegate” iňlis dilinden terjime edilende ygtyýarlandyrmak, ygtybarlygy geçirmek bolup, domen ady we oňa degişli DNS serwerleri barada maglumatyň başga bir DNS serwerlerinde ýerleşdirlendigi barada maglumatlary maglumatlar goruna (reýestre) girizmek we saklamak, ýagny, domen adyny ulanmaga hukugy bir serwerden başga bir serwere geçirmegi;

10) DNS – domen atlary barada maglumat almak üçin ýerleşişi boýunça paýlanan (merkezleşdirilmedik) köp basgançakly (iýerarhiki) kompýuter ulgamy. DNS, esasan kompýuter ýa-da internet bilen bagly başga enjam boýunça IP-salgysyny almak üçin ulanylmagy;

11) DNS serweri – tor salgylaryna (IP-salgylaryna) domen atlarynyň iberilmegini üpjün edýän programmalaýyn-enjam toplumy;

12) fişing – Internet aldawçylygyň bir görnüşi bolup, onuň maksady, meşhur markalaryň, banklaryň we ş.m. adyndan köpçülikleýin elektron hatlary ýaýradyp, internet toruny Peýdalanyjylarynyň gizlin maglumatlaryny, login, parollaryny almagy;

13) tor salgylary- kompýuter torlarynda işleýän gurluşlary barabarlamak üçin belgileri (IPv4, IPv6 we ş.m.);

14) hostingiň internet-hyzmatlary – internet torunda serwer giňişliginiň we programma üpjünçiliginiň böleklerini Peýdalanyjylara (uzaklaşan kompýuterlere) bermek, şeýle hem web-serwerlerinde peýdalanylýan web-saýtyň iş ukyplylygyny saklamagy;

15) internet resurs – web-saýt, web-sahypa, web-portal, forum, blog, sms alyşmaklygyň usuly (çat), mobil gurluşlary üçin programmalar we beýleki internet toruna birikmekleri bolan resurslary;

16) internet toruny peýdalanyjy – maglumatlary kabul etmek ýa-da bermek maksady bilen internet toruna birikdirilen ahyrky enjamdan peýdalanýan şahs;

17) ikinji derejeli milli domen – ady ýokarky derejeli milli domeniň «.TM» adyny we öz adyny içine alýan domen "GOV.TM", "EDU.TM", "COM.TM" we beýlekiler Türkmenistanyň ikinji derejeli milli domenleri bolup durýarmagy;

18) maglumatlar gory (reýestr) – bellige alnan domen atlary, olaryň administratorlary barada maglumatlary we gaýry gerekli maglumatlary öz içine alýan Milli utgaşdyryjynyň maglumatlar saklanýan programma-tehniki serişdeleri;

19) Milli utgaşdyryjy – Türkmenistanyň we dünýäniň internet toruny peýdalanyjylarynyň bähbitlerini goramak maksady bilen ikinji derejeli milli domenleri dolandyrmak işini amala aşyrýan we maglumatlar gorunyň işjeňligini gurnaýan “Türkmenaragatnaşyk” agentligi tarapyndan bellenilen ýuridik şahs;

20) Milli bellige alyjy – «.TM» ýokarky derejeli milli domende domen atlaryny bellige almagy amala aşyrýan, bellige alnan domen atlarynyň maglumatlar goruny ýöredýän we hostingiň internet-hyzmatlaryny edýän, Milli utgaşdyryjy tarapyndan bellenilen ýuridik şahs;

21) domen adynyň bellige alnyş möhletiniň uzaldylmagy – maglumatlar gorunda (reýestrde) bellige alnan domen adynyň möhletini uzaltmaklyk barada maglumatlary girizmegi;

22) programma-tehniki serişdeleri – bir ýa-da birnäçe meňzeş tabşyryklary (işleri) ýerine ýetirmek üçin bilelikde işleýän tehniki we programmalaýyn serişdeleriniň ýygyndysy;

23) üçünji derejeli domen– ikinji derejeli milli domeniň adyndan we öz adyndan ybarat bolan domeni;

23) web-serwer – internet toruna birikdirilen kompýuter ýa-da tor serişdelerine elýeterliligi amala aşyrýan, müşderiçilik teklibine ýa-da kompýutere maglumat berýän programma. Web-serwer web-sahypalar görnüşinde guralan maglumaty saklaýar we internet toruna berýär;

24) web-sahypa – ýazgyny, grafiki, ses we wideo faýllary, animasiýany özünde saklap bilýän, aýratyn salgy (URL) bilen üpjün edilen, web-saýtyň özbaşdak bölegi, internet torunda aýratyn resminama;

25) web-saýt –papkalar, salgylanmalar we tehniki bölüm bilen tematiki taýdan baglanyşykly web-sahypalar topary;

26) WHOIS ulgamy (hyzmaty) – iňlis dilinden terjime edilende “kim bu” diýmekligi aňladyp, domen atlarynyň kime degişlidigi baradaky maglumatlary aýdyňlaşdyrýar, ýagny bu awtomatlaşdyrylan ulgam bolup, internet peýdalanyjylaryna bu ulgama girizilýän domen atlary barada maglumatlara elýeterliligini üpjün edýär;

27) wirus – zyýanly programma üpjünçiligiň görnüşi. Wirus beýleki programmalaryň koduna, ýadyň sistemleýin bölegine, ýükleýji sektoryna ornaşyp, aragatnaşyk kanalyň üsti bilen köpelýärler. Onuň esasy maksady ýaýramak, köpelmek, kompýuterleri zäherläp gizlin maglumatlary almak, programma-tehniki serişdeleriniň işini bozmak, faýllary, operatiw ulgamlary bozmak bolup durýar;

4. 
   Domen atlary ýokarky birinji, ikinji, üçünji derejelerden ybaratdyr. Domen atlarynyň derejeleri nokat bilen bölünip sagdan - çepe okalanda birinji, ikinji, soňra üçünji derejeli yzygiderliligi boýunça domen atlary düzülýär. Mysal üçin “turkmendomain³.com².tm¹”.
   
5. 
   Domen atlaryny bellige almaklyk bilen bagly hyzmatlaryň ýerine ýetirilişiniň şertleri we tertibi, şu Tertip we Milli bellige alyjy bilen Peýdalanyjynyň arasynda baglaşylan Domen atlary bellige almak hyzmatlaryny bermek barada şertnama (mundan beýläk – Şertnama, şu Tertibe 2-nji goşundy) esasynda kesgitlenilýär.
   
6. 
   Milli bellige alyjy bilen Peýdalanyjynyň arasynda baglaşylan Şertnamada kesgitlenilen talaplar, Türkmenistanyň kanunçylygyna, halkara hukugynyň umumy ykrar edilen ýörelgelerine hem-de şu Tertibiň kadalaryna garşy gelmeli däldir.
   
7. 
   Peýdalanyjy tarapyndan degişli maglumatlar we olary tassyklaýan resminamalar Milli bellige alyja Şertnama baglaşylmazdan öň tabşyrylýar, talap edilýän resminamalar, maglumatlar takyk bolmalydyr, şeýle hem öňki beren maglumatlarynyň üýtgän ýagdaýynda, ol bu barada haýal etmän Milli bellige alyjyny resmi hat üsti bilen habarly etmelidir.
   
8. 
   Eger-de, domen adyny dolandyrmak maksady bilen Peýdalanyjy üçünji şahslar (dellallar) bilen şertnamalaýyn gatnaşyklara girýän bolsa, şu Tertipde we Şertnamada göz öňünde tutulan Peýdalanyjynyň we Milli bellige alyjynyň özara hukuklary we borçlary şol üçünji şahslar (dellallar) üçin hem Milli bellige alyjy tarapyndan Peýdalanyjynyň domen adyny bellige almak, onuň möhletini uzaltmak ýa-da domen ady bellige alnanda berlen maglumatlary üýgetmek baradaky arzasy hasaba alnyp, domen ady bellige alnan pursatyndan başlanýar.
   

9. 
   Milli bellige alyjynyň hereketsizliginde we (ýa-da) gaýragoýulmasyz goşulmagyny (gatnaşmagyny) talap edilýän ýagdaýlarda, Milli bellige alyjynyň hökmany bolan käbir ýa-da hemme borçlaryny Milli utgaşdyryjynyňýerine ýetirmäge hukugy bardyr. Bu ýagdaýda Milli utgaşdyryjy Peýdalanyjynyň we Milli bellige alyjynyň öňünde öz hereketleri üçin jogapkärçilik çekýär.