Tuzuvchilar: dosent Sh. A. Xaydarov Takrizchilar: prof. A. X. Ergashev Dos. X. Muxiddinov Ma'ruzalar matni, Kasbiy ta'lim yunalishi talabalari uchun muljallangan

Download 0,71 Mb.
bet	4/38
Sana	24.11.2023
Hajmi	0,71 Mb.
	#104725

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 38

Bog'liq
Matematic modellashtirish Matn kasb talimi

2.2. Matematik modellar kurish
2.3.Modelni matematik taxlil kilish

2. Modellashtirish boskichlari

Modellashtirish boskichlar kuyidagilardan iborat:

2.1.Muammoni kuyilishi va uni taxlil kilish

Maksadning kuyilishi modellashtirishda muxim urin egallaydi. Anik kuyilgan maksad asosiy elementlar va ular orasidagi boglanish tarkibi va mikdoriy xarakteristikasini aniklaydi.

Modellashtirishning dastlabki boskichida ma'lumotlar tuplanadi va taxlil kilinadi. Taxlil uchun tanlangan ma'lumotlarning tugriligi va modellashtirishning sungi natijalariga boglik. Tuplangan ma'lumotlar absolyut mikdorlarda va yagona ulchov birliklariga ifodalanishi kerak. Bu boskichda modellashtiriladigan ob'ekt va uni abstraksiyalashning muxim tomonlari va belgilanadi. Ob'ektning strukturasi va elementlari orasidagi asosiy boglanishlar, uning uzgarishi va rivojlanishi buyicha gipotezalarni shakllantirish masalalari urganiladi.

2.2. Matematik modellar kurish

Bunda urganilaetgan muammolar konkret matematik boglanishlar va munosabatlar (funksiya, tengsizlik va xokazo) shaklida ifodalanadi.

Matematik modellar kurish jaraeni matematika va tanlangan soxa buyicha ilmiy bilimlarning uzaro uygunlashuvidan iborat. Bunda matematik modelni yaxshi urganilgan matematik masalalar sinfiga tegishli bulishi uchun xarakat kilinadi.
Birok, shunday buladiki, tanlangan soxa masalasini modellashtirish oldindan ma'lum bulmagan matematik strukturalarga olib kelishi xam mumkin. XX asr urtalaridan boshlab, tabiiy va iktisodiy fanlari va ularning amalieti extiejlaridan kelib chikib, matematik dasturlash, uyinlar nazariyasi, funksional analiz, xisoblash matematikasi fanlari xam uz rivojini topdi.

2.3.Modelni matematik taxlil kilish

Bu boskichining maksadi – modelning umumiy xossalarini ifodalashdan iborat. Bu erda tadkikotlarning matematik usullari kullaniladi. Eng muxim joyi – tuzilgan modellarning echimga egaligini isbotlashdir.

Agar matematik masalaning echimga ega emasligi isbot kilinsa, u xolda kuyilgan matematik model rad etiladi. Shunga muvofik, masalaning kuyilishi eki matematik modelning boshkacha kurinishlari tadkik etiladi.
Modellarni analitik tadkik etish ularni empirik tadkik kilishga nisbatan ustunlikka ega, chunki, olingan xulosalar modellardagi ichki va tashki parametrlarning xar xil kiymatlarida xam uz kuchini saklaydi.
Umuman olganda, murakkab masalalar kiyinchiliklar bilan analitik tadkikotlarga keltiriladi. Agar ularni analitik usullarga keltirib bulmasa, u xolda masalani sonli(empirik) usullaridan foydalanib echiladi.

Download 0,71 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 38

Download 0,71 Mb.