-§. M ahsu lotn i sinash va sertifik atlash tirish

M ahsulotni sertifikatsiyalashtirish tovar ishlab chiqaruvchilar orasida raqobatli 
kurashda o ’zlarining savdo-sotiqdagi mavqeini m ustahkam lashda asosiy vositalardan 
hisoblanadi.
M uvofiqlikni sertifikatsiyalashtirish-bu belgilangan mahsulot, jarayon yoki 
xizmatning ma'lum standartga yoki boshqa me'yoriy hujjatga mos kelishini etarli 
darajada isbotlaydigan uchinchi tomon faoliyatidir. M ahsulot ishlab chiqarishda 
sirtifikatsiyani q o ’llash orqali uning sotuv bozorida raqobatbardoshliligi ta'minlansa, 
iste'molchi olingan m ahsulotning sifat ko’rsatkichlarining barqarorligi v a ulam ing 
m e'yoriy hujjatlarga mos kelishi to ’g ’risida kafolatlanadi.
Amalda o ’z -o ’zini sertifikatsiyalashtirish faoliyati ham ayrim hollarda 
qo’llaniladi. M uvofiqlikni sertifikatsiyalashtirishning asosiy maqsadi-iste'molchi 
istaklarini, mahsulotni ishlab chiqarishdagi xavfsizlik, inson salomatligi, atrof- 
muhitning 
muhofazasi 
masalalari 
bo’yicha 
him oya 
qilish, 
m ahsulotning 
raqobatbardoshliligini ta'm inlashda uchraydigan turli texnikaviy to ’siqlari bartaraf 
qilishdan iborat.
O ’zbekiston Respublikasi Davlat standartlashtirish tizimi mahsulot sifatini 
yaxshilash va uning raqobatbardoshliligini ta'm inlash demakdir. Sifat b o ’yicha 
raqobatbardoshliligini ta'm inlash uch qismga bo’linadi:
1. M aqsad, ya'ni qaysi bozorda, qanday sharoitda ishlab chiqarishni bilish
kerak.
2. Funksional samaradorligi. Foydaligi jihatdan shu turdagi m ahsulotlar bilan 
taqqoslanadi.
3. Foydalanish paytida tejamkorligi va uning mahsulot bahosi bilan b og’liqligi.
Q o’yilgan talablam ing barchasi m ahsulotning loyihalashtirish ishlarini
foydalanishda yagona qoidalardan foydalanishni taqoza etadi. Buning hammasi 
Davlat standartlashtirish tizimi bilan (DST) ta'm inlanadi. Standartlashtirish shu 
bugungi holatda tadbirkorlar va savdo tashkilotlari orasidagi bog’lovchidir. EES- 
tashkiloti standartlashtirish va sertifikatsiyalashga ahamiyatini kuchaytirib, Evropa 
bozorlariga sifatsiz mahsulot keltirmaslik va jahon bozoriga sifatsiz mahsulot 
chiqarmaslikni bajaradi. Jahon miqyosida barcha m am lakatlar mahsulot, jarayon va
230

«xizmat» sohalarini sertifikatsiyalashtiradi, ya'ni uning me'yoriy hujjatlar talablariga 
muvofiqligi tekshiriladi. Bu standartlar jahon standartlariga muvofiq bo’lishi kerak. 
Bizga ma'lumki, standartlashtirishning asosiy vazifasi Davlat xavfsizligi, mahsulot 
x avfsizlig i, 
aholi salomatligi, ularning narsalarini buzmasligi, mahsulot sifatini 
tekshirish va alm ashinuvchanlik resursini hisobga olish, uni tejash, ilmiy 
y o ’nalishdagi texnologiyani va tashkiliy ishlami to ’g ’ri y o ’lga q o ’yishdan iborat. 
Yuqoridagi mahsulotlami hal qilishda respublikam izda standartlashtirish texnik 
qo’mitalari standartlashtirishning asosiy vazifalarini bajarib, ixtiyoriy yig ’ilgan 
mutaxassislar majmuasidan iboratdir.
Texnik mutaxassislar shtati tarmoqlararo yoki davlatlararo standartlash va 
sertifikatsiyalash ishlari b o ’yicha tuziladi. Ularning vazifasi davlat manfaatlari va 
iste'molchi ehtiyojlarini qondirish, yani yangi me'yoriy hujjatlar (M H) yaratish yoki 
qayta ko’rib chiqish, ularning xalqaro me'yoriy hujjatlarga muvofiqligini ta'minlash, 
standartlash b o ’yicha rejalar tuzishdan iborat.
Sertifikatsiyalashtirishning 
tartibi 
quyidagi 
asosiy 
tadbirlam i 
amalga 
oshirishdan iboratdir:
- sertifikatsiyalashtirish o ’tkazish uchun qaror va ariza deklaratsiyasini berish;
- 
sertifikatsiyalashtiriladigan 
mahsulotdan 
tajribalar 
o ’tkazish 
o ’chun 
namunalar tanlash;
- mahsulot yoki ishlab chiqarishni sertifikatsiyalashtirish sxemasini tanlash;
- olingan natijalami tahlil qilib, muvofiqlik sertifikatini berish to ’g ’risida qaror 
qabul qilish;
- davlat standarti ro’yxatidan mahsulotni o ’tkazish, m uvofiqlik sertifikatini
berish;
- xalqaro sertifikatsiyalash tashkilotlari tomonidan berilgan muvofiqlik 
sertifikatlarini tan olish;
- sertifikatsiyadan o ’tgan mahsulotning sifat ko’rsatkichlarining barqarorligini 
nazorat qilish;
- sertifikatsiya natijalarining axboroti;
- da'volarni ko’rib chiqish.
231

Sertifikatsiyadan o ’tkazish uchun shu sertifikatsiyadan o ’tkazadigan tegishli 
tashkilotga ariza-deklaratsiya va linga qo’shimcha hujjatlar j o ’natiladi. Tegishli 
arizani qabul qilgan tashkilot bir oy davom ida hujjatlam i k o ’rib chiqib, 
sertifikatsiyalashga oid talablarga mos kelishi (kelmasligi) to ’g ’risidagi qarori e'lon 
qilinadi va qaysi tartibda, kim lar tom onidan o ’tkazilishini belgilaydi. Tanlangan 
nam unalar akkreditatsiyalashtirilgan sinov laboratoriyalarida (markazlarda) sinovdan 
o ’tkaziladi. Lozim b o ’lsa, sertifikatsiyalashtirish tashkiloti tajribalar o ’tkazish uchun 
uslubiy k o ’rsatm alar ishlab chiqishni tashkil etadi. Ijobiy natijalar olinganda 
bayonnomasi mazkur mahsulotni sertifikatsiyalash-tirish tashkilotiga va bir nusxasi 
ariza beruvchiga j o ’natiladi. Ishlab chiqarish tashkiloti tom onidan mahsulotning 
tarkibi, tartibi o ’zgarsa, zudlik bilan axborot berishi kerak. Qabul qilingan 
sertifikatlashtirish tizim iga k o ’ra, sifat yoki ishlab chiqarishni sertifikatsiyalashtirish 
nazarda tutilsa, m uvofiqlik sertifikati berilgunga qadar O ’zD st ISO/IES 17021:2009. 
«О ценка 
соотвествия. 
Требования 
к 
органам 
проводяо’им 
аудит 
и 
сертификации система менежмента» me'yoriy hujjatlarga m uvofiq o ’tkaziladi.
M uvofiqlik sertifikati, muvofiqlik belgisidan foydalangan holda 
RD Uz 
00036, 951-004092 HCC УзР «Порядок eqflanH сертификата соответствия» 
Ьужжати билан амалга оширилади. № 14058 Правила, “от утверждения 
правилах сертифкации” hujjati bilan amalga oshiriladi.
Sertifikatsiyalovchi tashkilot tajriba bayonnomasini olgach, sifat tizimi 
sertifikatini rasmiylashtiradi, davlat ro ’yxatidan o ’tib, egasiga topshiradi. Bu 
sertifikatning muddati mazkur mahsulotga talablar belgilangan me'yoriy hujjatlaming 
m uddatiga mos ravishda belgilanadi. Lekin bu muddat uch yildan oshmasligi kerak. 
M ahsulotning tarkibi yoki ishlab chiqarish texnologiyasi o ’zgarsa va uning sifat 
k o ’rsatkichlariga ta'sir etsa, bu haqda sertifikatsiyalash tashkilotiga zudlik bilan 
axborot berish kerak. Bu tashkilot, o ’z navbatida, tajriba vositalariga o ’zgartirishlar 
tavsiya etadi. Shundan keyin ham talablarga mos kelmasa, m uvofiqlik sertifikati 
to ’xtatiladi.
M uvofiqlik belgisi mahsulotning tovar belgisi yoniga q o ’yiladi.
232

Download 8,02 Mb.