.1 3 .4 -§ .Ip a k ip larin i sinash uchu n ish latilad igan sta n d a rtla r

uzilishdagi uzayishidan tashqari nafis shoyi gazlam alar xossalariga bevosita ta'sir 
etadigan xom ipakning bir qancha maxsus xossalari ram aniqlanadi.
Xom ipakning qayta o ’ralish qobiliyati -М -210-Shl o ’rash m ashinasida 10 ta 
o ’rama xom ipakni g ’altaklarga qayta o ’rash mobaynida uzilishlar soni bilan 
aniqlanadi.
2.14-jadval
M e'yoriy 
chiziqiy 
zichlik, teks
K alavalar 
rolati, balda, 
ortiq zm as
Notekisligi, b alda 
ortiq em as
M ayda nuqson- 
lardan tozaligi 
foizdan k am em as
Solishtirm a 
uzuvchi kuch 
m N /teks, 
(gk/teks) dan 
kam em as
U zilishdagi 
c h o ’zilish, 
foizdan kam
em as
Jipsligi, kare 
tkaning yurish 
sonidan kam
em as
1,56
25
8
83
294 (30,0)
16,0
25
2,33
25
7
82
294 (30,0)
17,0
30
Xom ipakning mos kelmasligi (kalavalar holati)-seriplan deb ataladigan 
dastgorda maxsus qora panelga (doskaga) o ’ralgan xom ipakning tashqi ko’rinishi 
sinchiklab tekshirilib etalon rasmlari bilan taqqoslanib bal bilan barolanadi. Shu 
usulda xom ipakning mayda nuqsonlari bo’yicha tozaligi-ipdagi kichik qalinlashuv 
(yo’g ’onlashish), katta bo’lmagan tugunaklar va boshqa nuqsonlar soni aniqlanadi.
K atta nuqsonlar bo’yicha tozaligi- g ’adir-budur, buralgan, tutunsimon va 
to ’zigan qismlar soni bilan ifodalanadi.
Xom ipakning jipsligi deb uni tashkil qiluvchi ipak tolalam ing seretsin bilan 
yopishqoqlik darajasiga aytiladi. Bu k o ’rsatkich maxsus asbobda 10 ta yondoshsimon 
tortilgan xom ipak ipini ilgarilanm a-qaytm a rarakatlanuvchan karetkaning namuna 
titilgunicha qilgan rarakat davri bilan aniqlanadi.
Tekshirilayotgan xom ipak ikki yoki undan ko’p sifat k o ’rsatkichlari yoki 
konditsion chiziqiy zichligi me'yoriy chiziqiy zichlikdan farqlangan rollarda xom 
ipak sifati bir navga pasaytiriladi, III nav xom ipak esa nostandart deb barolanadi.
Pishitilgan ipak. Pishitilgan ipak shoyi gazlamalar to ’qish, tikuvchilik ipagi va 
ayrim texnik maqsadlar uchun ishlab chiqariladi.
T o’quvchilik pishitilgan ipak iplari kam buramli (eshimli) va o ’ta buralgan 
turlarga ajratiladi.
171

Kam buramli ipak iplar 2-6 xom ipak tolalari kamroq buram lar (80-120 b/m) 
bilan bir bosqichda ishlab chiqariladigan bo’lib, arqoq ipi sifatida va yakka iplami 
pishitib (600 b/m) ulam i 2-4 tasini q o ’shib, teskari (480 b/m) eshib, pishitilgan ipak 
tanda ipi sifatida foydalaniladi.
O ’ta pishitilgan ipak iplar 2-6 iplar katta buramlar (2200-3200 b/m) bilan 
eshilgan va eshilish y o ’nalishi chap (S) yoki (Z) tom onga bo’Iishi mumkin. 
Tikuvchilik ipagi 9-75 nom erlarda ishlab chiqariladi.
Texnik ipak sifatida (18 qavatli) tanda va arqoq, ingichka elektr simlarini 
o ’rash uchun kam buramli ipak, xirurgiya iplari va boshqalar m aqsadlarda ishlatiladi.
T o’quvchilik uchun m o’Ijallangan pishitilgan ipak GOST 7052-80 standartiga 
muvofiq chiziqiy zichligi bo’yicha notekislik koeffitsienti, nisbiy mustarkamligi, 
uzilishdagi uzayishi, o ’rtacha pishitilganligidan ruxsat etilgan farqlanishi va 
pishitilganligi b o ’yicha notekislik koeffitsientlari bo’yicha eng yom on k o ’rsatkichlari 
taqqoslanib uchta navga ajratiladi.
Yigirilgan ipak ipi. Y igirilgan ipak ipining chiziqiy zichligi 20 teks x 2; 7,2 
teks x 2; 5 teks x 2 va boshqa pishitilgan, ham da 10 teks yakka ip rolida k o ’proq 
ishlab chiqariladi. Yigirilgan ipak iplar GOST 1025-80 standartiga muvofiq chiziqiy 
zichligi bo’yicha notekisligiga mos ravishda uchta navga ajratiladi. Nuqson 
k o ’rsatkichlari b o ’yicha ikki nav past b o ’lsa 1 navga pasaytiriladi. Ipning 
mustarkam ligi hamda, pishitilganligi b o ’yicha kvadratik notekisligi, me'yoriy 
chiziqiy zichligi, buram lar soni b o ’yicha farqlanishi, uzilish uzunligi va uzilishdagi 
uzayish k o ’rsatkichlari barcha navli iplar uchun bir xil bulganligi sababli ulam ing 
birortasiga mos kelmagan rolda ipak ipi nostandart (brak) deb barolanadi.

Download 8,02 Mb.