uzilishdagi uzayishidan tashqari nafis shoyi gazlam alar xossalariga bevosita ta'sir
etadigan xom ipakning bir qancha maxsus xossalari ram aniqlanadi.
Xom ipakning qayta o ’ralish qobiliyati -М -210-Shl o ’rash m ashinasida 10 ta
o ’rama xom ipakni g ’altaklarga qayta o ’rash mobaynida uzilishlar soni bilan
aniqlanadi.
2.14-jadval
M e'yoriy
chiziqiy
zichlik, teks
K alavalar
rolati, balda,
ortiq zm as
Notekisligi, b alda
ortiq em as
M ayda nuqson-
lardan tozaligi
foizdan k am em as
Solishtirm a
uzuvchi kuch
m N /teks,
(gk/teks) dan
kam em as
U zilishdagi
c h o ’zilish,
foizdan kam
em as
Jipsligi, kare
tkaning yurish
sonidan kam
em as
1,56
25
8
83
294 (30,0)
16,0
25
2,33
25
7
82
294 (30,0)
17,0
30
Xom ipakning mos kelmasligi (kalavalar holati)-seriplan deb ataladigan
dastgorda maxsus qora panelga (doskaga) o ’ralgan xom ipakning tashqi ko’rinishi
sinchiklab tekshirilib etalon rasmlari bilan taqqoslanib bal bilan barolanadi. Shu
usulda xom ipakning mayda nuqsonlari bo’yicha tozaligi-ipdagi kichik qalinlashuv
(yo’g ’onlashish), katta bo’lmagan tugunaklar va boshqa nuqsonlar soni aniqlanadi.
K atta nuqsonlar bo’yicha tozaligi- g ’adir-budur, buralgan, tutunsimon va
to ’zigan qismlar soni bilan ifodalanadi.
Xom ipakning jipsligi deb uni tashkil qiluvchi ipak
tolalam ing seretsin bilan
yopishqoqlik darajasiga aytiladi. Bu k o ’rsatkich maxsus asbobda 10 ta yondoshsimon
tortilgan xom ipak ipini ilgarilanm a-qaytm a rarakatlanuvchan karetkaning namuna
titilgunicha qilgan rarakat davri bilan aniqlanadi.
Tekshirilayotgan xom ipak ikki yoki undan ko’p sifat k o ’rsatkichlari yoki
konditsion chiziqiy zichligi me'yoriy chiziqiy zichlikdan farqlangan rollarda xom
ipak sifati bir navga pasaytiriladi, III nav xom ipak esa nostandart deb barolanadi.
Pishitilgan ipak. Pishitilgan ipak shoyi gazlamalar to ’qish, tikuvchilik ipagi va
ayrim texnik maqsadlar uchun ishlab chiqariladi.
T o’quvchilik pishitilgan ipak iplari kam buramli (eshimli) va o ’ta
buralgan
turlarga ajratiladi.
171
Kam buramli ipak iplar 2-6 xom ipak tolalari kamroq buram lar (80-120 b/m)
bilan bir bosqichda ishlab chiqariladigan bo’lib, arqoq ipi sifatida va yakka iplami
pishitib (600 b/m) ulam i 2-4 tasini q o ’shib, teskari (480 b/m) eshib, pishitilgan ipak
tanda ipi sifatida foydalaniladi.
O ’ta pishitilgan ipak iplar 2-6 iplar katta buramlar (2200-3200 b/m) bilan
eshilgan va eshilish y o ’nalishi chap (S) yoki (Z) tom onga bo’Iishi mumkin.
Tikuvchilik ipagi 9-75 nom erlarda ishlab chiqariladi.
Texnik ipak sifatida (18 qavatli) tanda va arqoq,
ingichka elektr simlarini
o ’rash uchun kam buramli ipak, xirurgiya iplari va boshqalar m aqsadlarda ishlatiladi.
T o’quvchilik uchun m o’Ijallangan pishitilgan ipak GOST 7052-80 standartiga
muvofiq chiziqiy zichligi bo’yicha notekislik koeffitsienti, nisbiy mustarkamligi,
uzilishdagi
uzayishi, o ’rtacha pishitilganligidan ruxsat etilgan farqlanishi va
pishitilganligi b o ’yicha notekislik koeffitsientlari bo’yicha eng yom on k o ’rsatkichlari
taqqoslanib uchta navga ajratiladi.
Yigirilgan ipak ipi. Y igirilgan ipak ipining chiziqiy zichligi 20 teks x 2; 7,2
teks x 2; 5 teks x 2 va boshqa pishitilgan, ham da 10 teks yakka ip rolida k o ’proq
ishlab chiqariladi. Yigirilgan ipak iplar GOST 1025-80 standartiga muvofiq chiziqiy
zichligi bo’yicha notekisligiga mos ravishda uchta navga ajratiladi. Nuqson
k o ’rsatkichlari b o ’yicha ikki nav past b o ’lsa 1 navga pasaytiriladi.
Ipning
mustarkam ligi hamda, pishitilganligi b o ’yicha kvadratik notekisligi, me'yoriy
chiziqiy zichligi, buram lar soni b o ’yicha farqlanishi, uzilish uzunligi va uzilishdagi
uzayish k o ’rsatkichlari barcha navli iplar uchun bir xil
bulganligi sababli ulam ing
birortasiga mos kelmagan rolda ipak ipi nostandart (brak) deb barolanadi.
