"Экономика и социум" №5(108)-2 2023 www.iupr.ru
201
D
D
K
G
C
V
)
(
3600
Quyidagilardan kelib chiqib, sikl davomiyligi tenglamasini yozishimiz
mumkin.
V
D
D
K
C
3600
)
(
3600
Puasson
taыsimoti funksiyasi formulasi agar siklda keladigan
mashinalarning щrtacha soni
m
ma’lum bo‘lsa, “Pik” vaqtda har bir siklda kamida
x
+1 avtomobil еtib kelish ehtimoli aniqlash imkonini beradi.
1
1
!
)
1
(
)
1
9
x
m
x
x
e
m
x
P
C
V
m
3600
Ko‘cha bo‘ylab yo‘lni ma’lum qismini kengaytirish va qarama qarshi
bo‘lakni ajratuvchi sidirg‘a chizig‘ini siljitish orqali erishilgan samaradorlikni
ko‘rishimiz mumkin bo‘ladi 5-rasm.
Avtomobillarning chorrahaga kelishini ko‘rib chiqilayotganda chorrahaga
qancha mashina kelayotganini aniqlash qiyin bo‘ladi. Bunday holatlarda Puasson
taqsimotini qo‘llash maqsadga muvofiq. Puasson formulasida Eyler doimiysi е
dan foydalanib quyidagicha izohlash mumkin bo‘ladi.
ye
=
1
0!
+
1
1!
+
1
2!
+
1
3!
+ ⋯ = 2,7183
bu raqam natural logorifmlarning asosidir.
Bundan kelib chiqadiki, Puasson taqsimotining dispersiyasini quyidagicha
yozish mumkin.
𝑃(𝑥) =
𝑒
−𝑚
∙ 𝑚
𝑥
𝑥!
bu еrda
x
=0, 1, 2,… qiymatlarga ega bo‘ladi.
Puasson taqsimoti quyidagilarni bajarish imkonini beradi: taxlil, ma’lum
bir nuqtadagi transport hajmi, bo‘sh to‘xtash joyi ehtimolini aniqlash, bazi yo‘l-
transport xodisalarining fazoviy taqsimotini o‘rganish va chapga burilishdagi
transport vositalari uchun kesishmalarni loyihalash.
Yuqoridagi qonuniyatlardan kelib chiqib,
