18
kristalga kontakt bo‘lishi uchun piksillarga bo‘lingan xolda vakuumda 4.8
m
SiO
2
purkalgan ikki shisha orasiga kontaktlangan va
kuchlanish berilgan suyuq
kristaldan o‘tayotib o‘zininng optik tebranish tekisligini suyuq kristalga
kuchlanish berilgani sabab malum
α burchakga buradi.
Ikkinchi gorizontal tebranishda qutblovchi qutblagichdan (polyarizatordan)
o‘tayotgan vaqt o‘zining intensivligini Malyus qonuniga asosan malum qiymatga
kamayadi.
I=I₀•cos²α
.
Shu yerda muammo yuzaga keladi. Demak suyuq kristalli ko‘zoynak displeyning
1-tashkil etuvchi qatlami gorizontal qutblovchi qutblagich (polyarizator) bo‘lsa
unda ko‘zoynakda qutblangan yorug‘lik oqimi bilan bog‘liq muammo yuzaga
kelmaydimi?
Albatta shunday bo‘ladi, chunki birinchi qatlam qutblagichdan (polyarizatordan)
tashkil
topganlini sabab, siz ushbu ko‘zoynakdan foydalanayotganingizda sizga
nisbatan qutblanib kelayotgan yorug‘lik oqimidan iborat informatsiya sizning
ko‘zingizga tushish-tushmasligi uning qutblanish tekisligiga bog‘liq bo‘lib qoladi.
Yani ular orasidagi burchak
α =0
0
bo‘lganda ko‘rinadi, α =90
0
bo‘lganda esa
ko‘rinmaydi. Qutblangan yorug‘lik oqimiga nimalarni misol qilib ko‘rsatish
mumkin? Ular:sun
’iy qutblangan yorug‘lik oqimiga LCD va LED monitorlaridan
va qutblagichdan (polyarizatordan) chiqayotgan yorug‘likni misol qilib ko‘rsatish
mumkin. Tabiiy qutblangan yorug‘lik oqimiga esa quyoshli kunda polyarizator
19
orqali moviy osmonga qaralsa, u xolda polyarizatorni aylantirib osmonda qorong‘u
yo‘llar (polosalar) paydo bo‘lishini sezish mumkin.
Bu tajriba quyosh
yorug‘ligining atmosferadan o‘tayotgan vaqt qutblanishidan dalolat beradi.
Tabiatning o‘zida
shu
kabi
va
boshqa
tabiy
yorug‘lik
qutblanishlari
uchraydi.Shunday
ekan
ushbu
ko‘zoynaklarda
yorug‘lik
bilan
bog‘liq muammo mavjud degan xulosaga kelish mumkin. Biz ushbu muammoni
bartaraf etish maqsadida yuqorida aytib o‘tilgan suyuq kiristalli ko‘zoynak
displeyining modeliga qushimcha sifatida ko‘zoynakga qutblangan yorug‘lik
oqimini qutbsiz qilib berishi uchun, suyuq kiristalli ko‘zoynak displeyning old
qismiga yordamchi vakuumda shishaga 4.8
m SiO
2
purkalgan ikki shisha
orasiga kontaktlangan suyuq kiristalli panel qo‘shish loyihasini ishlab chiqdik.
Bu panel o‘zidan chiqgan kontaktlar orqali suyuq kiristalli ko‘zoynakning yon
tomoniga joylashgan mikroprossessor bilan bog‘langan bo‘lsin. Prossessorga
shunday dastur
qushimcha sifatida kiritilgan, u panelga 500 Hz chastotada
kuchlanish berib turadi. Siz suyuq kiristalli ko‘zoynak bilan qutblangan yorug‘lik
oqimi chiqayotgan jismga qaraganingizda siz u jismni 500 Hz chastota bilan
ko‘rasiz. Agar ko‘zning informatsiyani saqlab qolish vaqtini 1/8 sekund deb olsak
ushbu jarayon umuman sezilmaydi. Aslini olganda bizning suyuq kiristalli
ko‘zoynakga kiritgan ilmiy texnalogik yangilikka ega
taklifli loyihamiz ayni shu
yordamchi
suyuq kristalli paneldir. Inson o‘zi qabul qiladigan informatsiyaning
90% ko‘zlari orqali qabul qiladi. Garchi bu bizga sezilmasada yorug‘lik borasida
20
ozmi ko‘pmi har bir insonda muammo mavjud.Shunday ekan bunday suyuq
kristalli ko‘zoynaklarga aksaryat insonlarning ehtiyoj mavjud.
Xulosa
Xulosa o’rnida shuni aytish mumkinki,
hozirgi kunda ilm ishlab
chiqaruvchi kuchga aylandi va shuning uchun u yoki bu ob’yekt va hodisaga
bo’lgan yuqori ilmiy qiziqishimiz va ob’yekt yoki hodisa xomashyo ishlab
chiqarish uchun qiziqish uyg’otishini anglatadi. Bundan suyuq kristallar ham
mustasno emas. Ularga bo’lgan qiziqishimiz shundan iboratki, ularni ishlab
chiqarish ishlari sohasida samarali qo’llash imkoniyatiga egamiz. Suyuq
kristallarni qo’llanilishi
iqtisodiy samara, oddiylikv qulaylikni anglatadi.
Buning eng keng qullanilga yunalishi –
termografiya bo’lib, suyuq kristall
moddaning tarkibini yig’ib, har xil temperatura va har xil ko’rinishda
indikatorlar yaratiladi. suyuq kristall plyonka ko’rinishida tranzistorlarga,
integral sxemalarga va bosma platalarga elektron sxemada o’rnatiladi. Suyuq
kristallardan medesinada inson organizmi uchun o’ta xafli bo’lgan, gamma
va ul’trabinafcha nurlarni aniqlash mumkin, hattoki
suyuq kristal indikator
yordamida ko’rinmaydigan kasallik(
опухоль
) tashhizlarini amalga oshirish
mumkin. Suyuq kristallar asosida ul’tratovush detektorlari va bosimni
o’lchovchi asboblar yaratilgan. Bu moddaning eng keng qullanilgan tarmog’i
bu –informatsion texnika bo’lib, masalan soatlar, termometrlar displeylar,
monetorlar , rangli televizor ekranlari shular jumlasisdandir.
Bu ishning
davomini bitiruv malakaviy ishda batafsil yoritamiz.
