Bu satrlardan ko‘rinadiki, biz sevgi va muhabbat tushunchalarini deyarli farq-
lamaymiz. Lekin muhabbat negadir sevgidan ko‘ra
kengroq
va yukli tushunchadek
tuyulaveradi. Sizda ham
shunaqami
?
3
Endi
oshiq,
ma’
shuqa,
ushshoq so‘zlarining asosi bo‘lmish
ishq haqida gaplashsak.
“
Ishq” so‘zi arabcha “ashaqa” – “
chirmovuq o‘
t”dan olingan. Chirmovuq daraxtga
chirmashib, unga ziyon yetkazadi, oxir-oqibat quritadi. Ishq bir dard bo‘lib, u
odamning
fikr-u yodini, o‘y-u xayolini “chirmab” oladi, kuni kelib kasal qiladi. Bu ma’lumotlarni
o‘qiy turib
bexos
Majnunni eslagan bo‘lsangiz, ajab emas. Binoyidek Qays ishq domiga
tushib majnunga
aylandi-qoldi
. Laylini har ko‘rganida hushidan ketib qolishlari, “Layli,
Layli”dan boshqa narsa aytmasligi,
sahroda
hayvonlar bilan do‘st tutinishi –
bularning
hammasi ishq sevgi-muhabbatdan yuqoriroq daraja ekanini anglatadi.
Mansur Siddiqov
7
@edurtm_uz
Sevgi,
muhabbat va
ishq so‘zlarining barchasi arab tilidan o‘zlashgan.
Iqbol Mirzo va Muhammad Yusuf ijodidan keltirilgan parchalarda
sevgi va
muhabbat so‘zlari butkul boshqa-boshqa tushunchalarni anglatgan.
Pirimqul
Qodirov fikricha, muhabbat ikki tomonlama munosabatni anglatishi bi-
lan sev gidan farqlanadi.
1.1-mashq.
Matn
asosida quyidagi ma’lumotlarning to
‘g
‘ri yoki noto
‘g
‘ri ekanini aniqlang.
1.2-mashq.
“
Muhabbat nima?” matnining turini aniqlang.
yozma matn
og‘zaki matn
monologik matn
dialogik matn
mikromatn
makromatn
hikoya matn
tasviriy matn
muhokama matn
NUTQ USLUBLARI
Matn – gaplardan tarkib topgan, mazmun va shakl jihatidan yaxlit murakkab
birlik.
Matn ifoda shakliga ko‘ra yozma va og‘zaki; so‘zlovchilar soniga ko‘ra
mono logik va
dialogik; hajmiga ko‘ra mikromatn va makromatn;
ifoda maqsadiga
ko‘ra hikoya matn, tasviriy matn va muhokama matn kabi turlarga bo‘linadi.
MATN TURLARI
Til nutq sharoiti, qo‘yilgan maqsad, qo‘llanish doirasi, muloqot qiluvchilarning
kimligiga qarab turlicha voqelanadi. Bunda bir
tushuncha har xil ifodalar, bir fikr
turli sintaktik qurilmalar bilan beriladi. Tilning bunday ko‘rinishi nutq uslubidir.Tilda
so‘zlashuv, publitsistik, ilmiy, rasmiy va badiiy uslublar farqlanadi. Bu uslublarda
qo‘llanuvchi birliklar so‘zlashuv (
anaqa), kitobiy (
o‘shal) va betaraf (
bu, o‘sha)
birliklarga bo‘linadi.
