1.4.3 – súwret. Ólshew nátiyjeleriniń isenimliligi hám anıqsızlıǵın ónimdi ómirlik basqıshlarına tásiri
Basqa kalibırlaw xizmetlerinen paydalanıwda ólshewler gúzetiwshenligi bunday xizmetler óz wákáláti, ólshewler ótkiziw uqıpı hám óz ólshewlerdiń gúzetiliwin kórsete alatuǵın laboratoriyalar tárepinen kórsetiliwi menen támiynleniwi kerek. Bul laboratoriyalar tárepinen beriletuǵın kalibırlaw haqqındaǵı sertifikatlarda anıqsızlıq bahasın qosqan halda ólshewler nátiyjeleri bolıwı kerek.
Usı kalibırlaw túrin ótkiziwge salıstırǵanda O‘z DST/ISO/IEC 17025:2019 standartqa maslıǵına akkreditlegen kalibırlaw laboratoriyası tárepinen berilgen akkrteditlew boyınsha organ lagotipine iye bolǵan kalibırlaw haqqındaǵı sertifikat kórsetilgen kalibırlaw maǵluwmatları gúzetiliwdiń jeterli dáliyli esaplanadı.
Ólshew nátiyjeleriniń isenimliligi hám anıqsızlıǵın óz-ara baylanıslılıǵın tómendegishe ańlatıw múmkin (1.4.4 - súwret).
ÓLSHEW NÁTIYJELERINIŃ SAPASÍ
O’LCHASHLAR NOANIQLIGI
METROLOGIK GÚZETIWSHENLIK
1.4.4 – súwret. Anıqsızlıq ólshew nátiyjeleriniń ortalıq komponenti retinde
SI sistemesın birligine shekem ólshewdiń gúzetiwshenligi mánisi SI sistemesınıń ólshew birligine mas bolǵan baha shegaralarında belgili bolǵan hámde Ólshewler hám táreziler bas konferentsiyası (OʼTBK) hámde Ólshewler hám táreziler xalıqara komiteti (OʼTXQ) tárepinen usınıs etilgen tabiiy konstantqa silteme qılıw jolı menen erisiliw múmkin.Mısal ushın, elektr hám magnit shamalardıń SI birlikleri elektromagnit maydan teńlemesınń ratsionallastırılǵan formasına muwapıq payda qılınadı. Bul teńlemelerge 4π • 10-7 N/m yakı 12,566370614.... • 10-7 N/m (anıq) teń bolǵan anıq mánisi OʼTBK qararı menen kiritilgen vakumniń μo magnit turaqlısi kiredi. OʼTBKnıń jańa uzınlıq birligi - metrdi anıqlaw haqqındaǵı XVII qararına muwapıq vakumda jaqtılıq (tegis elektromagnit tolqınlar) tarqalıw tezliginıń mánisi s0 299 792 458 m/s (anıq) teń qabıl etilgen. Elektromagnit maydanınıń bul teńlemelerine, mánisi 8,854 187 817 .... 10-12 F/m (anıq) teń dep qabıl etilgen vakumnıń ε0 elektr turaqlısi da kiredi. Djozefsan effekti hám Xollnıń kvant effekti tiykarında elektr birlik paydası ólshemleriniń anıqlıǵın asırıw maqsetinde 1990 jıl 1-yanvardan 4, 835979• 10-14 Hz/V (anıq) qa teń Djozefsan konstantası [OʼTXQ, 1-usınıs, 1988 jıl] hám 25812,807 Ω (anıq) qa teń Klittsing konstantasınıń [OʼTXQ, 2-usınıs, 1988 jıl] shártli mánisleri kiritilgen.
Óz birlemshi etalonları yakı fundamental fizik ózgermes shámelar tiykarındaǵı SI birlikler sistemesınıń usınısına iye bolǵan kalibırlaw laboratoriyaları SI sistemasına salıstırǵanda óz ólshewlerinıń gúzetiwshenligi haqqında tek ǵana bul etalon tikkeley yakı tikkeley bolmaǵan basqa uqsas MMI etalonları menen salıstırılǵan nan keyinǵana xabar beriwleri múmkin.
Milliy ólshew etalonlarına shekem baqlap barıw laboratoriya jaylasqan mámleket MMI xizmetlerinen paydalanıwdı talap qılıwı shárt emes.
Eger kalibırlaw laboratoriyası basqa mámleket MMI nan baqlawdı alıwdı qálese yakı májbúr bolsa, bul laboratoriya tuwrıdan-tuwrı yakı regionallıq toparlar, máselen, “Mámleket metrologiyalıq shólkemleriniń Yevroaziya sherikligi” (KOOMET) quralı arqalı OʼTXB processinde aktiv qatnasatuǵın MMI nı tańlaw kerek. Kalibırlaw yakı salıstırıwdıń úzliksiz shınjırına baqlawdı usınıs qılıwge qádir bolǵan túrli MMI yakı laboratoriyalar tárepinen atqaratuǵın bir neshe basqısh arqalı erisiw múmkin.
Házirgi waqıtta SI sistemesın birliklerinde qatań atqarıp bolmaytuǵın kalibrovkalar bar. Bul jaǵdaylarda kalibrovka tiyisli ólshew etalonlarına shekem baqlaw ornatıw jolı menen ólshewler isenimligin táminlewi kerek, máselen:
- sertifikatlastırılǵan etalon materialları (zat quramı hám qásiyetleriniń attestatlanǵan standart úlgileri hám (SN) materialları nan paydalanıw;
- bar mápdar tárepler menen anıq súwretlengen hám qabıl etilgen, belgilengen usul hám/yakı kelisilgen etalonlardan paydalanıw sıyaqlı menen.
|
