|
Alisher Navoiyning notiqlik, nutq madaniyati va odobi haqida aytgan
|
| bet | 26/29 | | Sana | 06.12.2023 | | Hajmi | 1,67 Mb. | | #112768 |
Bog'liq CHAROSXON 2Alisher Navoiyning notiqlik, nutq madaniyati va odobi haqida aytgan quyidagi fikrlari g‘oyat qimmatlidir: “Tilingni ixtiyoringda asrag‘il, so‘zungni ehtiyot bila degil. Mahallida aytur so‘zni asrama, aytmas so‘z tegrasiga yo‘lama. So‘z borkim, eshituvchi tanig‘a jon kiyurur va so‘z borkim, aytg‘uvchi boshin yelga berur. Tiling bila ko‘nglungni bir tut, ko‘ngli va tili bir kishi aytg‘on so‘zla but. So‘zni ko‘nglungda pishqormaguncha tilga kelturma, harnakim ko‘nglungda bo‘lsa tilga surma. Agarchi tilni asramoq ko‘ngulga mehnatdur, ammo so‘zni sipamoq boshqa ofatdur. Aytur yerda unutma, aytmas yerda o‘zungni mutakallim tutma. Aytur so‘zni ayt, aytmas so‘zdin qayt. Oqil chindin o‘zga demas, ammo barcha chinni ham demak oqil ishi emas”. Mavzu: Zahiriddin Muhammad Boburning nutq va notiqlik haqidagi qarashlari
Shoh va shoir bobomiz Zahiriddin Muhammad Bobur nutqning sodda, ravon va aniq bo’lishiga, nutqiy malakaning yuqori bo’lishi lozimligiga alohida e'tibor bеrgan. Uning xoh nazmiy bo’lsin, xoh nasriy bo’lsin, barcha asarlarida nafis nutqning nodir namunalarini ko’rib, huzurlanish mumkin. So’z va sarkardalik ilmining bеnazir bilimdoni bo’lgan Bobur o’z farzandlarining ham adib va arbob sifatidagi kamolini ko’zlab, ularning nutq san'atini egallashini, o’ta savodli inshoga ega bo’lishini eng jiddiy vazifa dеb hisoblagan.
Zahiriddin Muhammad Bobur ajoyib sarkardaligi bilan birga ma’rifatparvar shoh va nozik didli shoir ham bo’lgan. U o’z asarlarida go’zallikni kuylagan, insonlarni yaxshilik qilishga, hunar, ilm-fanni o’rganishga da’vat etgan. Bobur asarlarining mavzusi rang-barang bo’lib, ularda insonning ma’naviy qiyofasi, ilm-fanning foydasi, muhabbat, yaxshilik va yomonlik tasvirlangan.
U yaratgan “Xatti Boburiy” asari arab yozuvini osonlashtirishga qaratilgan. Bobur arab harflarining osti va ustiga qo’yiladigan diakritik belgilar zol-zabar o’rniga harflar kiritishni taklif qilgan. Buyuk adib xalqni osonroq savodli qilish yo’lini izlab yaratgan mazkur alifbo amalga oshmadi.
Quyidagi ruboiy Boburning kamtarligidan, fikr-mulohazaliligidan dalolat beradi: Ey, yel, borib ahbobg’a nomimni degil, Har kim meni bilsa, bu kalomimni degil. Mendin demagil, gar unutilgan bo’lsam, Har kimki meni so’rsa, salomimni degil. Bobur she’rlarida haqiqiy, barkamol inson timsoli madh etiladi, ulug’lanadi. Eng avvalo, insonning qadr-qimmatini yuqori tutish, amal va davlatga erishib g’ururlanmaslik, kamtarinlik kabi xislatlar targ’ib etiladi.
etgan
mamlakatlar q’atoridan
o’rin olishi, aholi
ta’limini jadallashtirish
va samaradorligini oshirish
maq’sadida eng ilg’or
ma’rifiy tadbirlardan
foydalanish
zarur ekanligi.
natijasida
axborotlarning keskin
ko’payib
borayotgani
va ularni yoshlarga
bildirish uchun
vaq’tning
chegaralanganligi
asosiy to’siq’ bo’lib
kelayotgan an’anaviy
o’q’itish tizimi yozma va og’zaki
so’zlarga tayanib ish ko’rishi tufayli
“axborotli o’q’itish” sifatida
tavsiflanib, o’q’ituvchi faoliyati
birgina o’q’uv jarayonining
tashkilotchisiga emas,
balki nufuzli bilimlarning
yagona manbaiga
aylanib q’olganligi;
mukammal tayorlash
talabi ularning
eng ilg’or bilim berishning
ilmiy usuli hisoblangan
ob’ektiv borliq’q’a majmu
yondashuv tamoyilidan
foydalanishni talab q’ilinayot
ganligi bugungi kunda
pedagogik texnologiya
zaruratini taq’ozo etadi.
o’z taraq’q’iyotining shu
kundagi bosq’ichda
nazariy va emperik
bilimlarga asoslangan
tafakkurdan toborat foydali
natijaga ega bo’lgan, aniq’
yakunga asoslangan
texnik tafakkurga
o’tib borayotganligi
PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALAR ZARURIYATI
Fan texnika taraq’q’iyotining
o’ta rivojlanganligi
Kishilik jamiyati
Yoshlarni hayotga
Jamiyatimizning taraq’q’iy
Тa’lim-tarbiyani jadallashtirish
yo’lida
PEDAGOGIK TEXNOLOGIYA
BO’YICHA
DAVLAT TALABLARI
- pedagogik jarayonda do’stona muhit yaratish omillarini bilishi;ilg’or pedagogik texnologiyalarni
- amaliyotda q’o’llab, imitatsion o’q’v mashg’ulotlarini tashkil eta olishi;
didaktik jihatdan takomillash
tirish
-bilim o’rgatishning
muvofiq’ yo’llari
.
-sinf dars tizimi,
yo’naltirishga asoslangan
pedagogik teхnologiya
-hamkorlik pedagogikasi,
ta’lim insonparvarligi
O’q’uvchi faoliyatini
faollashtirish va jadallashtirish
-muammoli ta’lim, o’yinlar,
tanyach signallar, konspektlar
ta’lim tehnologiyalari
-o’q’uvchi shahsining ijobiy
sifatlari, ijodiy q’obiliyatlari
-tadq’iq’ot
ijodiy tafakkur
|
| |
