|
Induktiv g’altak ulangan o’zgaruvchan tok zanjiri
|
| bet | 38/63 | | Sana | 15.01.2024 | | Hajmi | 5,12 Mb. | | #138204 |
Bog'liq Urganch davlat universiteti texnika fakulteti «transport tizimla2. Induktiv g’altak ulangan o’zgaruvchan tok zanjiri.
Sinusoidal tok zanjirida induktivlik. Ixtiyoriy cho‘lg‘am (g‘altak) induktivlik L va aktiv qarshilik R dan iborat. Sxemada g‘altakni ketma –ket ulangan induktivlik L bilan aktiv qarshilik R sifatida ifodalash mumkin. Tahlil uchun induktivlikni o‘zini ajratib olamiz.
4
4.9 – расм.
.9-rasm, a da induktivlik bo‘ylab, i=Imsint, I=0 tok o‘tayotgan bo‘lsin, u holatda g‘altakda o‘zinduksiya EYUK si vujudga keladi.
, (4.14)
u =- eL ekanligi ma’lum, u holda (4.14) ni:
, (4.15)
bunda LIm=Um zanjirdagi kuchlanishning amplituda qiymati; L- induktiv g‘altakning reaktiv qarshilig yoki induktiv qarshilik deb atalib, XL bilan belgilanadi. O‘lchov birligi Om,
. (4.16)
Induktivlikdagi kuchlanish tokdan 900 ilgari yuradi =u-i=90-0=900, EYUK 900 orqada qoladi. U holda bo‘ladi. 4.9-rasm, b da va kattaliklarning vektor diagrammasi ko‘rsatilgan. ,u,r oniy qiymatlarning grafigi 4.9-rasm, v da ko‘rsatilgan.
Oniy quvvat quyidagicha ifodalanadi:
(4.17)
bu qiymat yo tok, yo kuchlanish noldan o‘tganda noldan o‘tadi. R>0 bo‘lganda manbadan olingan energiya magnit maydon energiyasini hosil qilish uchun sarflanadi. R<0 bo‘lganda, magnit maydon energiyasi yana manbaga qaytarilib beriladi.
4. Kondensator ulangan o’zgaruvchan tok zanjiri.
S
4.10 – расм.
inusoidal tok zanjirida kondensator. Agar 4.10-rasm, a dagi zanjirga u=Umsint, u=0 kuchlanish berilsa, q=Su=CUmsint kondensator davriy ravishda zaryadlana boshlaydi. Buning natijasida kondensatordan zaryadlanish toki o‘ta boshlaydi.
, (4.18)
, (4.19)
bu erda - sig‘im qarshiligi, u chastotaga teskari proporsional.
. (4.20)
(4.20) dagi munosabat shuni ko‘rsatadiki kondensatordan o‘tayotgan tok kuchlanishdan 900 ilgari yuradi. 4.10-rasm, b da tok va kuchlanishning vektorlari tasvirlangan. 4.10-rasm, v da oniy qiymatlar u, i, r larning grafiklari berilgan. Oniy quvvat
. (4.21)
Davrning birinchi to‘rtdan bir qismida kuchlanish maksimal qiymatgacha ortib borishida, kondensator manbadan energiya iste’mol qilib, qoplamalari orasida elektr maydon vujudga keltiradi. Ikkinchi to‘rtdan bir davrda kondensatorda kuchlanish maksimumdan nolgacha kamayadi va qoplamalar orasida to‘plangan elektr maydon energiyasi yana manbaga qaytariladi (oniy quvvat manfiy). Bu jarayon davriy takrorlanib turadi.
YUqorida ko‘rilganlardan shunday xulosa qilish mumkinki, aktiv qarshilikda tok va kuchlanish bir xil fazada bo‘ladi. Iste’mol qilingan quvvat manbaga qaytarilmaydi. Induktivlikda kuchlanish tokdan 900 ilgari yuradi. Magniy maydoni hosil qilish uchun iste’mol qilingan quvvat yana manbaga qaytariladi. Kondensatorda kuchlanish tokdan 900 orqada qoladi, elektr maydonini hosil qilish uchun iste’mol qilingan quvvat yana manbaga qaytariladi.
|
| |
