19
II. BOB. KOMPYUTER TARMOQLARINING KLASSIFIKATSIYASI
VA KOMPYUTER TARMOG`INING STRUKTURALARI
2.1. Kompyuter tarmoqlarining klassifikatsiyasi kompyuter
tarmoqlarining fizik
aloqa topologiyas
Kompyuter tarmoqlarini klassifikatsiyalanganda ularni funktsional, informatsion va
strukturaviy belgilariga e`tibor berilishi kerak. Hisoblash tarmoqlarida hududiy
taqsimlanishi bo`yicha 3 ta sinfga bulish mumkin:
1.
Global tarmoq (Wan–Wide Area Network)
2.
Regional tarmoq (MAN–Metropolitan Network Area)
3.
Lokal tarmoq (LAN–Local Area Network)
Global tarmoq turli mamlakat va turli kontinent abonentlarni birlashtiradi.
Abonentlar o`rtasidagi o`zaro aloqa yo`llari radio aloqa va sun`iy yo`ldosh
tizimi
orqali amalga oshiriladi.
Regional hisoblash tarmog`i – bir-biridan ma`lum uzoqlikdagi abonentlarni
birlashtiradi. U katta shahar
ichidagi iktisodiy region, alohida mamlakat
abonentlarini o`z ichiga oladi. Odatda bu tarmoqdagi abonentlar orasidagi masofa
10-100 kmgacha bo`ladi.
Lokal hisoblash tarmog`i – uncha katta bo`lmagan xudud abonentlarini birlashtiradi.
Odatda bu tarmoq aniq joyga biriktirilgan bo`ladi. Ularga alohida korxona, banklar,
firma, ofislarni kiritish mumkin. Bu tarmoqlarning uzunligi 2-2,5
km bilan
cheklanishi mumkin.
Global, regional va lokal hisoblash tarmoq birlashtirish ko`p tarmoqli ierarxiyani
barpo etadi. Ular ulkan informatsion massivlarni qayta ishlovchi iqtisodiy maqsadli
vositalarni va cheklanmagan informatsion resurslarga
murojaat qilishni quvvatli
ravishda ta`minlaydilar. Bunda lokal hisoblash tarmog`i, ratsional tarmoq tarkibiga,
ratsional tarmoq esa global tarmoq tarkibiga kirib,
global tarmoqlar murakkab
strukturalarni tashkil etishi mumkin. Tarmoqlar vazifalariga ko`ra: hisoblovchi,
informatsion, informatsion-hisoblovchi yoki aralash tarmoqlarga bo`linadi.
Hisoblash tarmoqlarning vazifalariga axborotlarni qayta ishlash kiradi. Informatsion
tarmoq – foydalanuvchilarni talabiga mos so`rov ma`lumotlarini beradi.
20
Hisoblash tarmoqlari boshqarish usuli bo`yicha markazlashtirilgan
va aralash
boshqarishli tarmoqlarga bo`linadi.
Markazlashgan tarmoqda bitta yoki bir nechta boshqaruvchi organlar mavjud.
Nomarkazlashgan tarmoqda har bir abonent tizimi tarmoqni boshqarish uchun
vositaga ega bo`ladi. Aralash boshqarishli
tarmoqda ham markazlashgan, ham
nomarkazlashgan tarmoqlarning birgalikda doimiy bo`lmagan munosabatda
hisoblash va informatsion funktsiyalar bajariladi.
Rasm Kompyuter tarmog`ining ierarxiyasi (tuzilishi).
Rasm 5. a)
Markazlashgan tarmoq
