Va innovatsiya vazirligi termiz davlat universiteti milliy libos va san

21 
 
b
) 
Markazlashmagan tarmoq
 
 
Tarmoqlar axborot uzatishni tashkil etish bo`yicha selektsiyali va marshrutlashgan 
axborot tarmoqlariga bo`linadi. Selektsiyali axborot tarmoqlarda monokanal asosida 
quriladigan abonent sistemasining o`zaro aloqasi, ular adreslangan ma`lumot 
bloklarini tanlash orqali amalga oshiriladi.
Marshrutlashgan axborot tarmoqlarida uzatuvchidan qabul qiluvchiga kadrlarni 
uzatish uchun bir nechta marshrutlar ishlatilishi mumkin. Topologiya bo`yicha, 
ya`ni hisoblash tarmoq konfiguratsiyasi bo`yicha ikki sinfga bo`linadi: keng 
etkazuvchi (shirokovehatel`no`y) va ketma-ket tarmoqlar. 
Abonent va 
stantsiyalarning yig`indisi abonent sistemasi deb ataladi. Abonentlarni o`zaro 
aloqasini tashkil etish uchun uzatuvchi fizik muhit lozim. Uzatuvchi fizik muxit – 
bu aloqa yo`llari yoki kenglik (prostranstvo) bo`lib, ularda elektrik signallari 
tarqatiladi va ma`lumotlarni uzatuvchi apparaturalardan tashkil topadi. Uzatuvchi 
fizik muhit bazasidan kommuniktsion tarmoq tuziladi va u abonent sistemalari 
orasida axborotlarni uzatilishini ta`minlaydi. Bunday yondashish har qanday 
kompyuter tarmog`ini abonent sistemalarini va kommunikatsion tarmoq yig`indisi 
deb qarashni taqozo etadi.
Tarmoqlar axborot uzatishni tashkil etish bo`yicha selektsiyali va marshrutlashgan 
axborot tarmoqlariga bo`linadi. Selektsiyani axborot tarmoqlarda monakanal 
asosida quriladigan abonent sistemasining o`zaro aloqasi, ular adreslangan 
ma`lumot bloklarini tanlash (selektsiyalash) orqali amalga oshiriladi.
Marshrutlashgan axborot tarmoqlarida uzatuvchidan qabul qiluvchiga kadrlarni 
uzatish uchun bir nechta marshrutlar ishlatilishi mumkin.

22 
3SIS. 
ABONENT 
TEMASI
ABONENT 
SISTEMASI
Rasm 6. Umumlashgan tarmoq strukturasi.
Har qanday kommunikatsion tarmoq quyidagi komponentlarni o`z ichiga olishi 
kerak: Uzatuvchi, xabar, uzatish vositasi, qabul qiluvchi.
Uzatuvchi – bu ma`lumotlar manbai bo`lgan qurilma abul qiluvchi- bu 
ma`lumotlarni qabul qiluvchi qurilma.
Xabar – uzatish uchun mo`ljalangan aniq formatli raqam ma`lumotlari.
Uzatish vositalari – bu uzatuvchi fizik muhit va xabarlarni uzatishni ta`minlovchi 
maxsus apparatura. Hisoblash tarmoqlarida xabar va axborotlarni uzatish uchun turli 
aloqa kannalaridan foydalaniladi. Telefon va raqamli axborotlarni uzatish uchun 
maxsus kannalar keng tarqalgan. SHuningdek radiokanal va sun`iy yo`ldosh aloqa 
kannalari qo`llaniladi.
Keng etkazuvchi fizik topologiyada kadrni hohlagan vaqtda uzatishga faqat bitta 
ishchi stantsiya (abonent tizim) ishlashi mumkin. +olgan ishchi stantsiyalar bu 
kadrni qabul qilishi mumkin, ya`ni bunda tuzilish selektsiyasi axborotlar bilan LXS 
uchun harakterlidir. Keng etkazuvchi tarmoq tuzilishining asosiy turlari – umumiy 
shina, daraxt, passiv markazli yulduz.
Umumiy shinali tarmoqda – tarmoqni kengaytirish, boshqarish usullarini qo`llash 
oddiyligi, markazlashgan boshqarishni lozim emasligi, uning afzalligidir.
1.
ABONENT 
SISTEMASI
2
. 
ABONENT 
SISTEMASI
KOMMUNIKATSION
TARMOQ

23 
Daraxtli tarmoq bir nechta aktiv takrorlovchilar yoki ―xabarlar‖ yordamida 
birlashtirish orqali tuziladi.
Har bir daraxt navdasi segmentni tashkil etadi, bitta segmentni ishdan chiqishi 
qolgan segmentini ishiga ta`sir etmaydi. Passiv markazli ―yulduz topologiya turida, 
markazda passiv bog`lovchi yoki aktiv takrorlovchi – oddiy va ishonchli qurilmalar 
joylashgan bo`ladi.
Marshrutlashgan axborotlar uchun harakterli bo`lgan tarmoqlarda – ketma-ket 
tarmoq tuzilishida, ma`lumotlarni uzatish, bir ishchi stantsiyadan, qo`shni 
stantsiyaga ketma-ket uzatish bilan amalga oshiriladi, bunda tarmoqning turli 
uchastkalarida turli ko`rinishdagi fizik uzatuvchi muhit qo`llaniladi. Keng uzatuvchi 
tarmoqchaga nisbatan, ketma-ket tarmoq tuzilishida uzatuvchi va qabul qiluvchiga 
nisbatan pastrok talab qo`yiladi.
Ketma-ket tarmoq tuzilishiga quyidagilar kiradi: YAcheykali (istalgan 
(proizvol`naya)), iearxik, aylana, zanjir, intellektual markazli yulduz, snejinka. 
Ketma-ket tarmoq tuzilishining ko`rinishlari: rasm 7.
A)
B)

Download 0,69 Mb.