42
uchun qator hisoblash tarmoqlarini tuzishda aloqa kanallarida tejash maqsadida
ichki aloqa kanallarini bitta tashki aloqa kanaliga kommutatsiya qilinadi.
Kontsentrator
– chastotali taqsimlashda bir nechta aloqa kanallarini
kommutatsiyalaydigan qurilma. Takrorlovchi signalni
fizik uzatuvchi muxitga
qaraganda uzoq masofaga uzatishda signal amplituda va formasini saqlashni
ta`minlaydigan qurilmadir. Lokal va distantsion takrorlovchilar mavjud. Lokal
takrorlovchilar tarmoq fragmentlarini 50 mgacha masofadagilarni ulaydi.
Distantsionlar esa 2000 mgacha. Ayrim tarmoq turlarida
kompyuterlar bevosita
kabellar orqali ulanadi, boshqalarida esa kabellarni ulash maxsus qurilma
kontsentrator (hub)lar bilan amalga oshiriladi. Ayrim
tarmoqlarda kabellar radio
uzatish bilan almashtirilishi mumkin.
Kompyuter tarmoqlarida fizik uzatuvchi muxit, cheklangan uzunlikdagi kabeldan
iborat, tarmoqni uzunligini ko`paytirish maqsadida maxsus takrorlovchi qurilmalar
ishlatiladi.
Takrorlovchi – bu mavjud turdagi fizik uzatuvchi muxit mo`ljallangan masofadan
signalni uzoq masofaga uzatishda, signal amplitudasi va formasini ta`minlovchi
qurilmadir.
Takrorlovchilar lokal va distantsion (masofaviy) bo`ladi. Lokal Takrorlovchi 50
mgacha masofadagi, distantsion esa 2000 mgacha tarmoq fragmentlarini ulaydi.
Serverlar – lokal tarmoqni ishlashini ta`minlash uchun
maxsus kompyuterserver
ajratilgan bo`ladi.
Serverlar diskida birgalikda ishlatiladigan dasturlar joylashgan bo`ladi. Lokal
tarmoqning qolgan kompyuterlari ishchi stantsiyalar deb ataladi. 20-25 tadan ortiq
kompyuterdan tuzilgan tarmoqlarda serverning bo`lishi shart, aks holda ishlash
tezligi
uncha
baland
bo`lmaydi.
Programmali
vositalar
tarmoqlarda
foydalanuvchining ishi samarali bo`lishi uchun ishlatiladi. Ular gohida tarmoq OT
bilan, gohida alohida taqdim etiladi:
–
Elektron pochta – fayllar, ma`lumotlar, tovush, faksimile va video xabar, xatlarni
etkazishni ta`minlaydi.
43
–
Uzoqdan kirish vositasi – modem yordamida lokal tarmog`iga
ulanishni
ta`minlaydi va kompyuterda, xuddi u tarmoqqa ulangandek ishlaydi.
–
Gurux ishlari vositalari – xujjatlar ustida birgalikda ishlashni,
turli
foydalanuvchilarning xujjat versiyalarini ta`minlashni, dasturlarni ishlab chiqishda
xujjat axborotlarni tashkil qilishda qo`llaniladigan vositalardan iborat.
