mavzusini o’tishda ko’rsatish mumkin. Tajriba quyidagi tartibda olib
boriladi:
-ikkita bir xil quticha shaklidagi idish olinadi. Mazkur idishlarning
o’lchamlari quyidagicha bo’lishi lozim; uzunligi 15 sm, kengligi- 7,5 sm,
balandligi-5 sm, ikkita bir xil termometr, lampa (qizdirish uchun):
-idishlarni biriga suv, ikkinchisiga tuproq solinadi, bir paytni o’zida
ikkalasini ham harorati o’lchanadi;
-ikkala idishdagi suv va tuproq lampa yordamida qizdiriladi va 6-7
minutdan so’ng haroratlar yana qaytadan o’lchanadi;
Termometrdan olingan ma’lumotlar o’qituvchi tomonidan sinf
taxtasiga yoziladi, o’quvchilar esa daftarlariga yozib olishadi.
Ma’lumotlar quyidagi jadval shaklida ifoda qilinadi.
5-jadval
Tajriba natijalari
Yuza
Xarorat darajasi
Farqi
Dastlabki
Qizdirilgandan
so’ng
Sovutilgandan
so’ng
Suv
14
18
16
2
Tuproq
14
39
14
25
Suv va tuproq haroratidagi farqning kattalgi tuproq, yani Yer yuzasi
nisbatan tezroq isib tezroq sovishi o’quvchilarda ishonch xosil qiladi. Bu
esa quruklik va okaenda iqlimni turlichaligini asoslab beradi.
Bulut va yomg’irni xosil bo’lishini tajribada ko’rsatish uchun baladligi
25-30 sm keladigan shisha idish (tslindr) olinadi. Idishning devori
terlamasligi uchun u bir oz qizdiriladi. Idish ichiga suv solinadi va spirtli
lampada qizdiriladi. Idishning qopqog’ini tepasiga muz solib qo’yilsa, muz
ostida bulut (bug’) xosil bo’ladi, sungra undan yomg’ir (suv tomchilari)
ajralib chiqa boshlaydi. Demak o’quvchilar bulutlar va yog’inlar xosil
bo’lishini sinf sharoitida kuzatishi va ushbu jarayonni to’la kuzatishi
mumkin.
