|
Vazirligi buxoro davlat universiteti d. R. Djurayev, A. A. Turayev, sh sh. Fayziyev, B. A
|
| bet | 80/119 | | Sana | 14.06.2024 | | Hajmi | 4,04 Mb. | | #263652 | | Turi | Учебник |
Bog'liq 21558 2 CDEAD1DE360DB13C9B7A03EFD7ECBD40E7F94F1F 7.5-rasm. Gisterezis halqasi.
B=f(H) bir qiymatlimas funksiya va magnit gisterezis namoyon bo’ladi, ferromagnit moddada magnit induksiyasining moddaning oldingi magnit holatlaridan kelib chiqadigan kuchlanganlikning berilgan qiymatlariga bog’liq hodisasi tushuniladi. Ferromagnit material magnitlanishida domenlar tashqi maydon kuch chiziqlari bo’yicha orientasiyalanadi (buriladi). Tashqi magnit maydon kuch chiziqlarining yo’nalishi o’zgarganda (modda qayta magnitlanganda) domenlarning orientasiyasi o’zgaradi. Ma’lumki, domenlarning burilishi uchun energiya sarf bo’ladi. Bu energiyaga gisterezisdagi isrofi deyiladi. Gizterezisdagi isrof qancha katta bo’lsa, qayta magnitlanish chastotasi shuncha katta va magnit material. Og’irligi shuncha katta bo’lishini tushunish qiyin emas. Batafsil tekshirishlar shuni ko’rsatdiki, gisterezisdagi isrof yana gisterezis xalqasi yuziga proportsionaldir. Elektr mashina va transformatorlarda gisterezisdagi isrofnni kamaytirish maqsadida gisterezis halqasi shunda ensiz, ya’ni grafikda xalqaning ikki tarmog’i qarib ustma-ust tushadigan materiallarni qo’llaydi. Bunday hollarda material o’rtacha namuna egri chizig’i bilan xarakterlanadi, bunga magnitlanish egri chizig’i deyiladi.
7.6-rasm. Gisterezis magnitlanish egri chizig’i.
Ensiz gisterezis halqasiga ega bo’lgan materiallarga yumshoq magnit materiallar deyiladi. Keng gisterezis halqasiga ega bo’lgan qattiq magnit materiallar doimiy magnitlar yasashda, magnit tovush yozish uchun lentalarda hisoblash texnikasida va h. k. qo’llaniladi. Ko’p hollarda gisterezis halqasining shakli muhim rol o’ynaydi. To’g’ri burchakli halqaga ega bo’lgan materiallar keng qo’llanilmoqda. Yumshoq magnit matariallar qatoriga kiradi: elektrotexnik po’lat, elektrolitik temir, permalloy, cho’yan. Qattiq magnit materiallardan kobaltli po’lat, platino-temir va platino-kobalt qotishmalari, shular qatorida alni, alniko, magniko tipidagi qotishmalar ham keng tarqalmoqda.
|
| |
