|
Vol. 2 №5 (2024). May innovativepublication uz Learning and Sustainable InnovationBog'liq sotsiologiyaVol.2 №5 (2024). May
innovativepublication.uz
Fuqarolik jamiyati
– haqiqiy fuqarolardan, yaʼni uzviy bogʻliqlikda boʻlgan hamda
axloqiy madaniyatga tayanadigan huquqiy va siyosiy madaniyatga ega odamlardan iborat
jamiyatdir. Fuqarolik jamiyati haqida ilk tasavvurlar Aristotelning „Siyosat“ asarida bayon
etilgan. Unga koʻra, insonning erkin yashash huquqi kishilik jamiyatining adolat va qonun
ustuvorligi asosida tashkil etilishi orqali taʼminlanishi lozim. XVIII asr Buyuk fransuz
inqilobi davrida Inson va fuqaro huquklari deklaratsiyasi eʼlon qilinishi bilan esa Fuqarolik
jamiyati tushunchasi keng tarqala boshladi.
Sharqda Fuqarolik jamiyatining
oʻziga xos talqini mavjud. Bu, bevosita, axloq,
madaniyat va maʼnaviyatning huquq bilan uygʻunlashgan, feʼl-atvor, xatti-harakatlar va qoida
meʼyorlarning uzviy uygʻunlashgan shakli bilan bogʻliq. Forobiyning „Fozil odamlar shahri“
asarida mamlakatni boshqarishda adolatli qonun zarurligi, faol Fuqarolik jamiyatini
shakllantirish mohiyati chuqur tahlil etilgan. Qonunlari mukammal boʻlgan mamlakatda
adolat, inson huquqlari ustuvor boʻlishi muqarrar ekanligi bayon qilib berilgan. Forobiy
fikriga koʻra, „Shahar (mamlakat) aholisi xushxulqqa ega boʻlmagan taqdirda hokimiyatga
ehtiyoj tugʻiladi“, jinoyatchilik, bezorilik, qonunbuzarlik qonunlar zaif, aholi
axloqiymaʼnaviy jihatdan barkamol boʻlmagan sharoitda avj oladi. Bunday xalqni tartibga
chaqirish uchun kuchli taʼsir oʻtkazuvchi hokimiyat kerak boʻladi. Bu kabi gʻoyalar Ibn Sino,
Beruniy, Xorazmiy, Amir Temur, Alisher Navoiy, Bobur va boshqa tomonidan ham ilgari
surilgan va amaliyotda keng qoʻllanilgan.
|
| |
