sifatida olcha elimi, glitserin va ozroq asal kiradi. Bular hammasi
suvda osongina eriydigan bo‘lgani uchun b o ‘yoqqa suv qo‘shib
suyultirib ishlatiladi.
Akvarelda oq rang ishlatilmaydi. Uning o ‘m ini oq q o g o zn in g
o ‘zi o ‘taydi. Q og‘oz oppoq, etarli darajada qalin va yuzasi g‘adir-
budir bo‘lishi zarur. U agar ju d a silliq bo‘lsa,
sathida ranglar etarli
darajada yotmaydi. N arsa va buyum lar tasvirlarini bo‘yash jarayo
nida umumiydan xususiyga yoki aksincha, xususiydan umumiyga
qarab boriladi, nihoyat ish yaxlitlash bilan yakunlanadi.
Akvarel asosan arab yelimi (gummiarabik), glitserin va rangli
m oybo'yoqdan iborat bo‘lib, tushdan farqli yumshoq ranglar gam-
masini beradi. Akvarel b o ‘yoqlari suv va m o‘yqalam yordamida turli
qalinlikdagi chizgilar qog‘ozga tushiriladi. Tonal ranglar hosil qilish-
da akvarel bo‘yoqlari takroran foydalanish natijasida hosil b o ‘Iadi.
11-rasm. Akvarel texnikasida ishlangan model eskizi.
•A k ril bo‘yoqlari - bu eng zamonaviy badiiy vositadir. Akril bo‘-
yog‘ining asosiy tavsifi - ulam ing o'zgaruvchanlik
imkoniyatining
borligidir. Ular jilo siz yoki shaffof bo‘lishlari mumkin, bu esa
eskizning nozik bezagini hosil qilish imkonini yaratadi.
•G u ash - asosi suvdan iborat, shaffof bo ‘lmagan suyuqlik bo'lib,
tekis rang yotqizish uchun qo‘llaniladi. Tarkibi turlicha boMishiga
qaramasdan guash va akril bo‘yoqlari o ‘xshash tavsifga ega. Guash
bo‘yog‘i akvarel bo‘yog‘ining tamoman aksi b o ‘lib,
u kabi tiniq,
jarangdor tus bermaydi. Ranglari yorug‘likni yutganligi sababli uning
tagidagi qog‘oz k o ‘rinib, sezilib turmaydi. Tarkibi esa akvarelniki
singari - bo‘yoq kukuni va uni bog'lovchi moddalardan iborat.
Ammo ular maxsus yog‘och yelimi bilan m o‘tadil nisbatlarda
aralashtirilgan bo‘ladi. Guash b o ‘yog‘ining yana bir muhim jihati
uning oq bo‘yoq bilan aralashtirib ishlatilishidir. Shuning uchun
uning ranglari unchalik jarangdorlik kasb etmaydi. B o‘yoqni ishlatish
uchun m o‘yqalamlar ham maxsus tanlanib
olinadi va ular ju da
yumshoq boMmasligi, bir oz dag‘alroq bo'lishi maqsadga muvofiqdir.
Tasvir ishlanadigan sath, ya’ni qog‘oz yoki karton ham silliq
boMmagani yaxshi. U ning yuzasi iloji boricha elimli qoplama (grunt)
bilan ishlov berilgan bo‘lishi zarur. Shunda uning sathiga guash
bo‘yog‘ini yaxshi surtish mumkin bo‘ladi. Guash ko‘pincha grafik
ishlarni, bezaklam i, plakatlam i ishlashda
va qisman rangtasvirlami
bajarishda foydalaniladigan, suv qo‘shib ishlatiladigan, tez quriy-
digan bo‘yoqdir. U bilan tasvirlar bajarishning murakkabligi shun-
daki, bo‘yoq surtilgan paytida to ‘q, qurigandan
keyin esa ochlashib
ko‘rinishidir. Shu jihatini hisobga olib turilm asa ranglar orasidagi
muvofiqlikni ushlab turish ancha qiyin kechadi. Buning uchun odatda
har bir surtiladigan asosiy ranglar alohida-alohida maxsus idishcha-
larda tayyorlanib olinib, so‘ng unga bir oz boshqa qo‘shimchalar
aralashtirib tasvir ishlanadi. Ranglarni ishlatishda, uning to ‘q-ochligi,
rang tuslarining qanday topilganini doimo tekshirib,
bilib turish
uchun bir bo‘lak qog‘ozga tayyorlangan aralashmani surtib aniqlab,
so‘ng qo‘llansa maqsadga muvofiq bo‘ladi.
• M ustahk am lo vchi sp rey - qalam, pastel mellari, ko‘mirli
qalam va mumli qalam lam i qog‘ozga mustahkamlash va illyustra-
tsiyasini to ‘ldirish uchun ishlatiladi.
• Yelimli
S prey - tekislikga hajm va
q o ‘lla-
niladi. Undan foydalanish jarayonida i s h l ^ ^ ^ i i J ^ ^ w ^ ^ ^ s i y a
etiladi.
