9.3.2. Ifodalami yoyish
Simvolli
hisoblashlaming
ikkala
turini
cos(4x)
ifodani
ko‘paytuvchilarga yoyish misolida ko‘rib chiqamiz. Simvolli yoyish yoki
kengaytirish operatsiyasi davomida hamma summa va ko'paytmalar
ochiladi, murakkab trigonometrik bog‘lanishlar esa trigonometrik
ayniyatlar yordamida yoyiladi. Ifodalami yoyish Simvolika / Yoyilsin
komandasini tanlash yoki simvolli chiqarish operatori bilan birga tayanch
so‘z
expand
dan foydalanish yo‘li bilan amalga oshiriladi.
Birinchi usul
(menyu yordamida yoyish).
1.
cos(4x)
ifodani kiriting.
2. Uni butunicha ajratib ko'rsating (9.13-rasmga qarang).
3. Bosh menyuda Simvolika / Yoyilsin punktini tanlang.
Bundan keyin ifodani yoyish natijasi biroz pastroqda yana bitta qator
ko‘rinishida paydo boiadi (9.13-rasm).
174
Mathcad
- 1Е«ыыяикый:11
E‘U
Добавить
Формат
Инструменты
: «
1 п' s | ,
'-■;" .
ш
4- м
••
л <г?з*1
Variables
: fines M
ew Roman
•••• Ifl
O
jho
Справка
§ычислить
^простить
COS( х ) - e c o ^ x j's m ^ x ) * - + sm (x)
1
{Соэффициент
Добрать
Полиномиальные коэффициенты
Пдземенная
» ;
Матрицы
►
|
Преобразования
►
j
Стиль вычисления...
f Раскрыть скобки данного выражения
NUM Страница 1
9 .13-rasm. Simvolika / Yoyilsin menyu komandasi yordamida ifodani
ko‘paytuvchilarga yoyish
M a t h e a d - { Б е зы м я н н ы й :!}
-
°
шш
y j Файл Правка £ид
Добавить Фармат Инструменты
Символика
Окно Справка
. - is
# *
.
I; о *
&
в
|
т
а ? I *
ч » в
}« -! '*■ ь- i
Вычислить
*
I
Р
е ' ~ д V
R g a
В
4 * [H i]» I f , S 3 a t щ
|
УайаЫм
- Times fJew Roman
10
v j
Й
Коэффициент
Добрать
А
Полиномиальные коэффициенты
cos(4x) -
BS9B
Переменная
►
Матрицы
у
cos(4x)
+
2cos(x)sm (x}
Предбраювания
>
Сщ ль вычисления...
<
V
>
Раскрыть скобки данного
Авто
NUM Страница 1
9.14. Ifodaning bir qismini simvolli yoyish va uning natijasi
175
Menyu yordamida simvolli operatsiyalar faqat qandaydir obyekt
(ifoda, uning bir qismi yoki alohida o‘zgaruvchi) ustidagina bajarilishi
mumkin. Istalayotgan analitik o‘zgartishIami to‘g ‘ri amalga oshirish
uchun, bu o‘zgartishlar qaysi obyektga taalluqli boisa, o‘sha obyekmi
oldindan ajratib ko‘rsatish zarur. Ushbu holda o‘zgartishlar
cos(4x)
ifodaning hammasiga qoilandi. Agar 9.14-rasmda ko‘rsatilganidek,
formulaning bir qismi ajratib ko‘rsatilsa, u holda mos o'zgartishlar faqat
ajratilgan qismga qoilanadi (ushbu rasmda pastki qator).
Ikkinchi usul
(-> operatori yordamida yoyish).
1. Ifodani, masalan
cos(4x)
ni, kiriting.
2. Simvolika panelida Yoyilsin knopkasini bosing.
3. Paydo boigan tayanch so‘z
expand
(9.15-rasm, yuqorida)dan
keyin
o‘rinto‘ldirgichga
o ‘zgaruvchi
x
nomini
kiriting
yoki
o‘rintoidirgichni yo‘qotish uchun klavishasini bosing.
□ - i j B
I?
p
...
j
в 4 - И « •
v Times Mew Roman
о г* | ***
g
]
Кф
В * J» I? *" I *»% vj) Щ
)
I < ? Я
Мой сай т
V
«.I
V 10
в
I 11
cos(4 x) expand) -
4
2
2
4
cost 4-x) expand - * cos(x) - б-cos(x) -smC»} + wn(*)
Нажмите F1 д л я спраеки.
float
a ssu m e
sim plify
factor
expand
coeffs
collect ; Развернуть еырехеми}
parfrac
fo u rie r
laplace
ztrans
■
invfourier
invlaplace
invztrans
nT -»
H** - *
1 n | -
explicit
com b in e
confrac
rew rite
y
N U M С т р а н и ц а 1
9.15-rasm. Ifodani simvolli yoyish
4. Simvolli chiqarish operatori - > ni kiriting.
176
5.
klavishasini bosing yoki ifoda chegarasidan tashqarida
sichqonchani shiqillating.
Harakatni boshqacha tartibda ham bajarish mumkin: dastlab tayanch
so‘z kiritiladi, so‘ngra paydo bo‘lgan o‘rintoidirgichlarga ifoda va
o zgaruvchi teriladi (9.16-rasm).
-
M o d ifie rs
float
re ctan gu lar
a s s u m e
solve
slm pliiy
substitute
factor
expand
coefls
collect
s e r ie s
parfrac
fourier
laplace
ztrans
invfourier
invlaplace
invztrans
n '
- *
« • '-*
|n| -* •
explicit
co m b in e
confrac
rewrite
9.16-rasm. Tayanch so‘zni dastlabki kiritish natijasi
Simvolli chiqarish operatorini, yodingizda bo‘lsa, MathCAD
redaktorida bir necha usul bilan: Ifodalar yoki Simvolika panellaridan
biridagi -> knopkani bosib yoki +<.> klavishalarini birgalikda
bosib kiritish mumkin.
Ifodani simvolli yoyish natijasi 9 .15-rasmda, pastda ko'rsatilgan.
Ba’zi ifodalar analitik o'zgartishlarga bo‘ysunmaydi. Agar shunday
bo‘lsa (yoki masala umuman analitik yechimga ega emas, yoki u
MathCAD simvolli protsessori uchun haddan tashqari murakkab), natija
sifatida ifodaning o‘zi chiqariladi (9.11-listing, pastki qatorda).
9.11-listing.
Simvolli o‘zgartishlar
2
|
