• 10.1.1. Funksiyani analitik differensiallash
  • 10 - BOB. MATHCADDA DIFFERENSIALLASH
  •  Analitik differensiallash




    Download 6,54 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet129/206
    Sana19.02.2024
    Hajmi6,54 Mb.
    #158935
    1   ...   125   126   127   128   129   130   131   132   ...   206
    Bog'liq
    Kompyuterli Loyihalash

    10.1. Analitik differensiallash
    Aminmizki, siz bahaybat funksiyalar hosilalarini hisoblashni osonlik 
    bilan bajarish imkonini beradigan simvolli protsessor imkoniyatlarini 
    yetarli darajada baholaysiz. Boshqa hamma operatsiyalardan farqli 
    ravishda, 
    simvolli 
    differensiallash 
    analitik 
    ko'rinishda 
    berilgan 
    funksiyalarning aksariyat ko‘p qismi uchun muvaffaqiyatli bajariladi. 
    MathCAD muhitida funksiyalarni analitik differensiallagan foydalanuvchi 
    bunday hisoblami boshqa «qo'lda» bajarmaydi.
    Simvolli protsessor katta hajmdagi funksiyalarning hosilalarini 
    osonlik bilan hisoblaydi. Simvolli differensiallash analitik berilgan 
    funksiyalarning ko‘p qismi uchun muvaffaqqiyatli bajariladi.
    10.1.1. Funksiyani analitik differensiallash
    MathCADda 
    f(x)
    funksiyasining hosilasini analitik topish uchun:
    1. 
    f(x)
    funksiyani bering.
    2. Hisoblashlar panelidagi Hosila knopkasini bosib differensiallash 
    operatorini kiriting yoki operatomi klaviaturadagi savol belgisi dan 
    kiriting.
    3. Differensiallash operatorining hosil bo'lgan o'rinto'ldirgich-lariga 
    (10.1-rasm) 
    x
    argumentiga bog'liq bo'lgan funksiyani, ya’ni 
    f(x)
    ni va 
    argument 
    x
    ning nomini kiriting.
    10 - BOB. MATHCADDA DIFFERENSIALLASH
    190


    10.1-rasm. Differensiallash operatori
    4. Javobni olish uchun simvolli hisoblash operatori ( < - » ) n i kiriting.
    10.1-listing.
    Analitik differensiallashga misol
    f ( x )
    * s i n
    ( X )
    • I n 
    ( X )
    d
    s i n ( X )
    ---- f ( X ) 
    C O S ( X )
    I n
    ( X ) +
    -------------
    d x
    x
    f ( x l > s i n (X I I n ( к)
    x
    10.2-rasm. Funksiya hosilasi funksiyasi
    Yuqorida bayon qilingan differensiallash operatorini qo‘llash 
    misolida natija o‘sha o‘zgaruvchi 
    x
    ning funksiyasidir. Grafik yordamida 
    differensiallash operatsiyasini vizualizatsiya qilish misoli 10.2-rasmda 
    keltirilgan.
    10.1.2. Funksiya hosilasini nuqtada hisoblash
    Funksiya f(x)ning 
    +iyyqf@cjagi hosilasi. Funksiya f(x)ning xо 
    nuqtadagi hosilasi deb


    t* 
    ifodaga aytiladi, bu yerda Sx=x-xo-
    argument orttirmasi, x va xo
    -
    mustaqil o'zgaruvchining f(x) funksiya 
    aniqlanadigan jabhadagi ikki qiymati, f(x0+ Ax)-f(xo)=Af(x0) farq f(x) 
    fimksiyaning xo nuqtadagi orttirmasi deyiladi.
    Funksiya hosilasini nuqtada hisoblash uchun, argumentning o‘sha 
    nuqtadagi qiymatini oldindan berish lozim (10.2-listing, ikkinchi qator). 
    Bu holda differensiallash natijasi son - o'sha nuqtadagi hosila qiymati 
    bo‘ladi. Agar natijani analitik ko‘rinishda qidirib topishga muvaffaq
    191


    bo'linsa, u sonli-raqamli ifoda ko‘rinishida keltiriladi, uni son shaklida 
    olish uchun chiqarilgan ifodadan keyin sonli-raqamli tenglik simvoli <=> 
    ni kiritish kifoya qiladi (10.2-listingning oxirgi qatori).
    10.2-listing.
    Nuqtada funksiyani analitik differensiallash

    Download 6,54 Mb.
    1   ...   125   126   127   128   129   130   131   132   ...   206




    Download 6,54 Mb.
    Pdf ko'rish