listinglarda keltirilgan. Bu listinglardagi oxirgi qatorlami solishtiring.
Simvolli cliiqarish belgisidan chap tomondagi ifoda bir xil bo‘lishiga
qaramasdan natija har xil chiqqan. Gap shundaki, 9.27-listingda
o'zgaruvchi
x
ga oldindan 4 qiymati berilgan. 0 ‘zgaruvchi qiymatlari
simvolli hisoblarga ta’sir
qilganligi sababli, natija
x
o'miga 4 soni
qo‘ydganligini hisobga oladi.
9.26-listing.
Simvolli hisoblashlarda foydalanuvchi funksiyasi
9.27-listing.
0 ‘zgaruvchilar
qiymatlari
simvolli
hisoblashlar
natijasiga ta’sir qiladi
flx.x) sen es,k .2
65 + (-6 4 ln(<9) к
Aksincha,
Simvolika
menyusi
orqali
simvolli
operatsiyalar
bajarilganda simvolli protsessor kiritish chiziqlari orasida joylashgan
ifodadan boshqa hech nimani "ko‘rmaydi". Shu sababli na foydalanuvchi
funksiyalari va na qaysidir o'zgaruvchilaming oldindan aniqlangan
qiymatlari hisoblashlarga aslo ta’sir qilmaydi.
Qisqacha xulosa:
Algebraik va arifmetik hisoblar, funksiyalar loyihalash jarayonining
ajralmas bo‘g ‘ini bo‘lib, MathCAD dasturi orqali bu amallardan oqilona
foydalanish hisoblash aniqligiga bevosita ta’sir o‘tkazadi. Shu bilan birga
hisob ishlariga ketadigan uzoq vaqtni qisqartiradi.
Nazorat savollari va topshiriqiar
1. Algebraik hisoblashlami bayon qiling.
2. Operatorlar qanday vazifalami bajaradi?
3. Operandlar deb nimalarga aytiladi?
4. Arifinetik operatorlami sanab bering.
5. Hisoblash operatorlari sanab bering.
6. Mantiqiy operatorlar deganda nimani tushunasiz?
7. Funksiyalar qanday vazifalami bajaradi?
8. Funksiyalar qanday turlarga bo‘linadi?
9. Algebraik ko'rsatkichlami aytib bering.
lO.Chegaralami hisoblash qanday amalga oshiriladi?
ftk.x) :« co
fl^.x) :*= cos(k x) + 4 x
::= 4
189
Funksiyani differensiallash -
bu berilgan funksiya hosilasini
hisoblash jarayonidir.
Differensiallash operatsiyasi MathCADda ham sonli-raqamli va ham
analitik shakllarda realizatsiya qilingan va an’anaviy operator, ya’ni mos
matematik simvollar (qo'shish yoki ko'paytirishga o'xshab), yordamida
belgilanadi. Agar hisoblash operatsiyasi hisoblash
protsessori yordamida
bajarilsa, sonli-raqamli algoritm xususiyatlarini yaxshi tasaw ur qilish
zarur, chunki bu amal foydalanuvchi uchun "kadr ortida" qoladi.
MathCAD yordamida argumentlari soni istalgancha bo'lgan skalyar
funksiyalarning hosilalarini hisoblash mumkin, bunda ham funksiyalar va
ham argumentlar haqiqiy va kompleks sonlar bo'lishi mumkin.
