Xakimov jamshid oktyamovich kompyuterli loyihalash

10.9-listing.
Oltinchi tartibli hosilani sonli-raqamli va simvolli 
hisoblash
f (x) :>
X
,6
7 2 0
6
•f (x)
7
d
dx
,6
x
6
t
( x;
Tartibi 5-dan yuqori boigan hosilani hisoblash uchun, n-tartibli 
hosila operatorini ketma-ket bir necha marta qoilash mumkin (10.10- 
listing). Lekin shuni yodda tutish lozimki, yuqori tartibli hosilalami sonli- 
raqamli aniqlash, birinchi tartibli hosilalami aniqlashda qoilaniladigan 
Ridder 
hisoblash 
metodi 
bilan 
amalga 
oshiriladi. 
Yuqorida 
ta’kidlanganidek, birinchi hosila uchun bu metod sonning 7-8- 
razryadigacha aniqlikni ta’minlaydi, hosila tartibi har birlikka ortganida 
aniqlik taxminan bir razryadga kamayadi.
10.10-listing.
Nuqtada funksiyaning oltinchi tartibli hosilasini sonli- 
raqamli qidirishga intilish noto‘g‘ri natija beradi.
10.4. Xususiy hosilalar
MathCADning protsessori yordamida nafaqat bitta, balki istalgancha 
miqdordagi argumentlar funksiyalarining hosilalarini hisoblash mumkin. 
Bir nechta argumentli funksiyaning qaysidir bitta argument bo‘yicha 
hosilasi - xususiy hosila deyiladi. Xususiy hosilani hisoblash uchun, 
odatda, hosila operatorini Hisoblashlar panelidan kiritish va mos 
o'rintoidirgichda, qaysi o'zgaruvchi bo'yicha differensiallash amalga 
oshirilishi kerak bo'lsa, o'shaning nomini terish lozim.
10.4.1. Xususiy hosilalar
Ikki o'zgaravchili funksiyaning xususiy hosilalarini qidirishga 
misollar 10.11- va 10.12-listinglarda keltirilgan. Ikkala listingning birinchi 
qatorida funksiyaning o'zi aniqlangan, keyingi qatorlarda esa (simvolli 
yoki sonli-raqamli usulda) uning hosilalari ikkala o'zgaruvchilar - x va 
к 
bo'yicha hisoblangan. Xususiy hosilani nuqtada aniqlash uchun, hamma 
argumentlaming qiymatlarini oldindan berish zarur, bu 10.12-listingning
* := 0.1
7 2 0
X
7
0
199

keyingi qatorlarida keltirilgan. E’tibor bering, funksiya hosilasini simvolli 
qidirish uchun uning hamma argumentlarining qiymatini oldindan berish 
zanuati 
yo‘q 
(10.12-listingning 
uchinchi 
qatori), 
sonli-raqamli 
differensiallash uchun esa (listingning oxirgi qatori) funksiyaning hamma 
argumentlari oldindan aniqlangan bo'lishi kerak, aks holda natija o'miga 
xatolik to‘g‘risida xabar paydo bo‘ladi.
10.11-listing.
Xususiy hosilalami analitik hisoblash
i ( x , к ) :* к s i n ( x )
3
— t  ( x , к) 
к c o s (x) 

Download 6,54 Mb.