Xakimov jamshid oktyamovich kompyuterli loyihalash

Download 6,54 Mb. Pdf ko'rish
bet	142/206
Sana	19.02.2024
Hajmi	6,54 Mb.
	#158935

1 ... 138 139 140 141 142 143 144 145 ... 206

Bog'liq
Kompyuterli Loyihalash

a = xit{xl{K {x „ = b
1 1 2
MathCADda integrallash hisoblash operatori ko'rinishida realizatsiya
qilingan. Skalyar funksiyalardan integrallash chegaralarida integrallami
hisoblash ruxsat etiladi, o‘z navbatida chegaralaming o‘zi ham skalyar
boiishi kerak. Integrallash chegaralari haqiqiy boiishi shart, lekin integral
ostidagi funksiya esa kompleks qiymatlarga ham ega bo‘lishi mumkin,
shuning uchun integral qiymati ham kompleks boiishi mumkin.
11.1.1. Integrallash operatori
Integrallash, differensiallash va yana boshqa ko‘p matematik amallar
kabi, MathCADda "qanday yozilsa - shunday kiritiladi" prinsipida
o‘matilgan. Aniq integralni hisoblash uchun hujjatda uni oddiy matematik
shaklda yozish lozim. Bu Hisoblashlar paneli yordamida integral belgili
knopkani bosib yoki klaviaturadan +<7> klavishalar birikmasini
kiritib bajariladi. Integral simvoli bir nechta o‘rintoidirgichlar bilan birga
paydo boiadi (11.1-rasm), unga integrallashning quyi va yuqori
intervallarini, integralosti funksiyani va integrallash o'zgaruvchisini
kiritish kerak.
Agar integrallash chegaralari oicham ga ega bo'lsa, oicham ikkala
chegara uchun bir xil boiishi kerak.
Integrallash natijasini olish uchun tenglik yoki simvolli tenglik
belgisini kiritish lozim. Birinchi holda integrallash sonli-raqamli metodda
amalga oshiriladi, ikkinchi holda esa - agar muvaffaqiyatli boisa,
MathCAD simvolli protsessori yordamida integralning aniq qiymati
topiladi. 11.1-listing shu ikki usulni illyustratsiya qiladi. Albatta, simvolli
integrallashni faqat sodda integralosti funksiyalari uchungina amalga
oshirish mumkin.
211

[ ||00
J» &
■
I I ft 1 И 5
*• ft- v
11.1-rasm. Integrallash operatori
11.1-listing.
Aniq integralni sonli-raqamli va simvolli hisoblash
Bitta yoki ikkala chegarasi cheksiz bo‘lgan integrallami hisoblash
mumkin (11.2-listing). Birning uchun mos chegara o'miga (o‘sha
H isoblashlar panelidan foydalanib) cheksizlik simvolini kiriting. «Minus
cheksizlik»ni kiritish uchun cheksizlik simvoli oldiga minus belgisini
qo‘shib qo‘ying.
11.2-listing.
Chegaralari cheksiz bo'lgan integrallami hisoblash
Integral ostidagi funksiya istalgan miqdordagi o'zgaruvchilarga
bog'liq bo'lishi mumkin. MathCAD integralni aynan qaysi o'zgaruvchi
bo'yicha hisoblashi lozimligini ko'rsatish uchun uning nomini mos
o'rinto'ldirgichga kiritish kerak. O'zgaruvchilarning biri bo'yicha sonli-
raqamli integrallash uchun integralosti funksiya ulardan bog'liq bo'lgan va
ular uchun Siz integralni hisoblashni moijallab turgan qolgan
o'zgamvchilaming qiymatlarini oldindan berish lozim (1 1.3-listing).
11.3-listing.
Ikki o'zgaruvchili funksiyani har xil o'zgaruvchilar
bo'yicha hisoblash

f(z)
escpt -x*) dx
•>0
Calculus fSj
11.2-rasm. Foydalanuvchi funksiyasida integrallash operatoridan
foydalanish
Integrallash
operatoridan
boshqa
operatorlar
kabi
sikllarda
funksiyalarni aniqlash uchun va ranjirlangan o ‘zgaruvchilami hisoblash
uchun foydalanish mumkin. Foydalanuvchi funksiyasi f(z)ga aniq integral
qiymatini berish va uning bir nechta qiymatlarini hisoblash misoli 11.2-
rasmda keltirilgan. Integrallash natijasi grafigini qanday qurish mumkinligi
ham shu rasmda ko‘rsatilgan.

Download 6,54 Mb.

1 ... 138 139 140 141 142 143 144 145 ... 206

Download 6,54 Mb.

Pdf ko'rish