• 11.1.1. Integrallash operatori
  • 11.1-listing.
  • 11.2-listing.
  • 11.3-listing.
  • Xakimov jamshid oktyamovich kompyuterli loyihalash




    Download 6,54 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet142/206
    Sana19.02.2024
    Hajmi6,54 Mb.
    #158935
    1   ...   138   139   140   141   142   143   144   145   ...   206
    Bog'liq
    Kompyuterli Loyihalash

    a = xit{xl{K {x „ = b
    1 1 2
    MathCADda integrallash hisoblash operatori ko'rinishida realizatsiya 
    qilingan. Skalyar funksiyalardan integrallash chegaralarida integrallami 
    hisoblash ruxsat etiladi, o‘z navbatida chegaralaming o‘zi ham skalyar 
    boiishi kerak. Integrallash chegaralari haqiqiy boiishi shart, lekin integral 
    ostidagi funksiya esa kompleks qiymatlarga ham ega bo‘lishi mumkin, 
    shuning uchun integral qiymati ham kompleks boiishi mumkin.
    11.1.1. Integrallash operatori
    Integrallash, differensiallash va yana boshqa ko‘p matematik amallar 
    kabi, MathCADda "qanday yozilsa - shunday kiritiladi" prinsipida 
    o‘matilgan. Aniq integralni hisoblash uchun hujjatda uni oddiy matematik 
    shaklda yozish lozim. Bu Hisoblashlar paneli yordamida integral belgili 
    knopkani bosib yoki klaviaturadan +<7> klavishalar birikmasini 
    kiritib bajariladi. Integral simvoli bir nechta o‘rintoidirgichlar bilan birga 
    paydo boiadi (11.1-rasm), unga integrallashning quyi va yuqori 
    intervallarini, integralosti funksiyani va integrallash o'zgaruvchisini 
    kiritish kerak.
    Agar integrallash chegaralari oicham ga ega bo'lsa, oicham ikkala 
    chegara uchun bir xil boiishi kerak.
    Integrallash natijasini olish uchun tenglik yoki simvolli tenglik 
    belgisini kiritish lozim. Birinchi holda integrallash sonli-raqamli metodda 
    amalga oshiriladi, ikkinchi holda esa - agar muvaffaqiyatli boisa
    MathCAD simvolli protsessori yordamida integralning aniq qiymati 
    topiladi. 11.1-listing shu ikki usulni illyustratsiya qiladi. Albatta, simvolli 
    integrallashni faqat sodda integralosti funksiyalari uchungina amalga 
    oshirish mumkin.
    211


    [ ||00
    J» & 
    ■ 
    I I ft 1 И 5
    *• ft- v
    11.1-rasm. Integrallash operatori
    11.1-listing.
    Aniq integralni sonli-raqamli va simvolli hisoblash
    Bitta yoki ikkala chegarasi cheksiz bo‘lgan integrallami hisoblash 
    mumkin (11.2-listing). Birning uchun mos chegara o'miga (o‘sha 
    H isoblashlar panelidan foydalanib) cheksizlik simvolini kiriting. «Minus 
    cheksizlik»ni kiritish uchun cheksizlik simvoli oldiga minus belgisini 
    qo‘shib qo‘ying.
    11.2-listing.
    Chegaralari cheksiz bo'lgan integrallami hisoblash
    Integral ostidagi funksiya istalgan miqdordagi o'zgaruvchilarga 
    bog'liq bo'lishi mumkin. MathCAD integralni aynan qaysi o'zgaruvchi 
    bo'yicha hisoblashi lozimligini ko'rsatish uchun uning nomini mos 
    o'rinto'ldirgichga kiritish kerak. O'zgaruvchilarning biri bo'yicha sonli- 
    raqamli integrallash uchun integralosti funksiya ulardan bog'liq bo'lgan va 
    ular uchun Siz integralni hisoblashni moijallab turgan qolgan 
    o'zgamvchilaming qiymatlarini oldindan berish lozim (1 1.3-listing).
    11.3-listing.
    Ikki o'zgaruvchili funksiyani har xil o'zgaruvchilar 
    bo'yicha hisoblash


    f(z) 
    escpt -x*) dx 
    •>0
    Calculus fSj
    11.2-rasm. Foydalanuvchi funksiyasida integrallash operatoridan
    foydalanish
    Integrallash 
    operatoridan 
    boshqa 
    operatorlar 
    kabi 
    sikllarda 
    funksiyalarni aniqlash uchun va ranjirlangan o ‘zgaruvchilami hisoblash 
    uchun foydalanish mumkin. Foydalanuvchi funksiyasi f(z)ga aniq integral 
    qiymatini berish va uning bir nechta qiymatlarini hisoblash misoli 11.2- 
    rasmda keltirilgan. Integrallash natijasi grafigini qanday qurish mumkinligi 
    ham shu rasmda ko‘rsatilgan.

    Download 6,54 Mb.
    1   ...   138   139   140   141   142   143   144   145   ...   206




    Download 6,54 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Xakimov jamshid oktyamovich kompyuterli loyihalash

    Download 6,54 Mb.
    Pdf ko'rish