• Karta koʻrinishida tasvirlash.
  • Uch oʻlchamli koʻrinishda tasvirlash
  •  Ma’lumotlarni tasvirlash usullari




    Download 1,23 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet18/32
    Sana17.01.2024
    Hajmi1,23 Mb.
    #139590
    1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   32
    Bog'liq
    Xomidov Muzaffarning

    2.4. Ma’lumotlarni tasvirlash usullari
    Hisobot
    koʻrinishida
    tasvirlash.
    Ma’lumotlar
    qayta
    ishlanib
    boʻlinganidan soʻng hisobot koʻrinishida ham taqdim qilinishi mumkin. Bunda
    barcha tahlil qilingan ma’lumotlar oʻquvchiga oson boʻlishi uchun sodda tilda
    yoziladi hamda matnli ma’lumotlar bilan bir qatorda jadvallar ham kiritiladi.
    Karta koʻrinishida tasvirlash. Geoaxborot tizimining eng ommaviy
    mahsulotlaridan biri bu kartadir. Kartalar geoaxborot tizimini qoʻllagan holda
    osongina tayyorlanadi va u orqali geoaxborot jarayonlari natijalarini oʻzaro
    bogʻlovchi samarali vosita hisoblanadi. Shuning uchun ham geoaxborot tizimi
    karta ishlab chiqarishda yetakchidir. Ushbu tizimdan foydalanuvchi ishlab
    chiqarilgan kartalarning sifatiga e’tibor qaratishi lozim, chunki geoaxborot tizimi
    odatda ba’zi kartografik tamoyillarni hisobga olmaydi.
    Sxema (layout) – bu bosmaga tayyorlangan kartadir (5.8-rasm). Sxema
    nafaqat bizning kartamiz, balki nomi, shartli belgilari, shimol yoʻnalishi, boshqa
    matnli axborot, hattoki grafiklar va rasmlarni oʻzida aks ettiradi. Sxemaning eng
    muhim elementlariga ramka, mavzu, shartli belgi, masshtab, shartli nomlar (labels)
    va shimol yoʻnalishlari kiradi. Bunday elementlar odatda annotatsiyalar deb ham
    ataladi.


    Grafik tasvirlar, gridlar ham annotatsiyaga kiradi. Barcha annotatsiyalar
    alohida boʻlib, ular oʻzgartirishi va katta yoki kichiklashtirishi, oʻgirishi mumkin.
    5.8-rasm. Sxemaga misol (Manba: Bxatta, 2008)
    Uch oʻlchamli koʻrinishda tasvirlash. GAT kartalarini yaratishdan yana
    bir maqsad bu joyning haqiqiy modelini yaratishdir. Yer sathining barcha
    tafsilotlarini tahlil qilish uchun biz uch oʻlchamli modellardan foydalanamiz (5.9-
    rasm). Uch oʻlchamli tasvir ikki oʻlchamli tasvirdan koʻra axborotni koʻproq va
    keng koʻlamda yetkazadi. Uch oʻlchamli tasvirlashning ahamiyati shundaki, biz u
    orqali axborotni koʻramiz. Uch oʻlchamli tasvir orqali inson miyasi koʻproq
    narsani eslab qoladi. Ma’lumotni uch oʻlchamli qilib tasvirlash GATda qoʻllanilgani
    bois hozirda uning ajralmas qismi boʻlib qoldi. Bunday tasvirlash usuli bizga
    geofazoviy tahlil jarayonida katta yordam berib, yer yuzasidagi relyef
    oʻzgarishlarini koʻrishimiz mumkin.
    Geoaxborot tizimi ma’lumotini yaratish va tasvirlash bir nechta bosqichlarni
    oʻz ichiga oladi.


    5.9-rasm. Berilgan oʻlchamlarni qoʻllash orqali hosil qilingan uch oʻlchamli
    tasvir(Manba: Internet)
    Uch oʻlchamli GATni yaratish va ishlatish uchun zarur boʻladigan
    ma’lumot va axborot turkumiga ortogonal tasvirlar, DTM (Digital Terrain Model),
    uch oʻlchamli (3 Dimensional) xususiyatlar (vektor chiziqlar) va fazoviy
    xususiyatlar (balandlik axboroti bino uchun) bilan bogʻlangan fazoviy boʻlmagan
    atribut axborotlar kiradi. Turli xil qayta ishlash bosqichlaridan foydalanib, uch
    oʻlchamli ma’lumot avtomatik ravishda tasvirdan yigʻilishi yoki ajratib olinishi
    mumkin. Raqamli fotogrammetrik vositalar cheklanmagan tarzda va uch oʻlchamli
    ma’lumotni tartibli ravishda yigʻish uchun turli fotografiya va tasvirlarga
    yoʻl ochib beradi.
    5.10-rasm. Maxsus dasturlar (MATLAB) yordamida hosil qilingan uch oʻlchamli
    tasvirlar (Manba: Internet)


    Kompyuter monitorida uch oʻlchamli tasvir hosil qilishda turli usullardan,
    turli ranglardan, yorugʻlik berish orqali relyef hosil qilishdan foydalaniladi. Bundan
    tashqari, GATda uch oʻlchamli model hosil qilishda MatLab (MATLAB) dasturining
    ahamiyati juda katta. Shu sababli bu dasturni oʻrganish geoaxborot tizimini
    toʻliqroq tushunishga yordam beradi (5.10-rasm).

    Download 1,23 Mb.
    1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   32




    Download 1,23 Mb.
    Pdf ko'rish