Grafiklardagi punktir chiziqlardan ko‘rinib turganidek,
kuch-
lanishni (4.32) formula bo‘yicha hisoblab dvigatel o‘ta yuklama-
sini (ayniqsa o‘zgarmas statik qarshilik momenti bo‘lganda) saq-
lab bo‘lmaydi.
Chastotali boshqaruvda o‘zgarmas o ‘ta yuklanishda statorda
kuchlanish tushishini kompensatsiyalovchi
optimal qonuniyat
quyidagi ko‘rinishda:
|Ui
- / 1
z1 l
^nom
a 4 v
(4.36)
Mazkur (4.36) formula bo‘yicha hisoblanib qurilgan mexanik
tavsiflar 4.14-rasm,
a
dagi uzluksiz chiziqlar bilan ko‘rsatilgan.
0 ‘ta yuklanish o‘zgarmas bo‘lganda chastotali boshqarish-
ning optimal qonuniyati bilan birga boshqa qonunlar ham qo‘l-
laniladi (mashina
magnit oqimining doimiyligi, isrofning kamligi
va h.k). Bu holda assinxron yuritma quyidagi xususiyatlarga ega
bo'ladi:
1. Stator rotor toklari va oqim (po‘latdagi isrofdan tashqari)
o‘zgarmas bo‘lib qoladi.
Shuning uchun
a
o‘zgarganda mexanik
tavsiflar vertikal bo‘yicha parallel tarzda siljiydi (4.14-rasm,
a).
2. Maksimal oqim bilan ishlayotganda dvigatel mexanik tav-
sifning
ish qismida, tabiiy tavsifga nisbatan ancha qattiqlikka va
katta kritik momentga ega boMadi.
3. Yuklama kamayganda oqim ortiqcha qiymatga ega bo‘ladi,
bu esa isroflarning ortishiga va o‘zgaruvchan momentda mazkur
boshqarish qonunining optimal bo‘lmasligiga olib keladi. Eng
kam isrof bo‘yicha boshqarilganda zarur bo‘lgan
rotordagi tokni
oqimga ko‘paytmasiga proporsional bo‘lgan momentni hosil qi
lish, mashinaning qo‘zg‘atish bilan bog‘liq bo‘lgan o‘zgaruvchan
va o‘zgarmas isroflar teng bo‘lganda amalga oshiriladi. Bunday
boshqarish yuritmaning FIK optimalligini,
isroflarning esa eng
kam bo‘lishini ta’minlaydi.
Chastota o‘zgartgichlari ko‘pincha kuchlanish manbalari tav-
sifiga emas, balki tok manbasi tavsifiga ega bo‘ladi. Bunday
tizimda o ‘zgartgichdan iste’mol
etiladigan tok, faqat boshqarish
signali bilan aniqlanadi va dvigatelning ishlash rejimiga hamda
parametrlariga bog‘liq bo‘lmaydi.
Chastotali boshqariladigan yopiq tizimlarda
tezlikni rostlash
diapazoni 50 : 1 gacha kengaytiriladi. Chastota-tok va vektorli
boshqarish prinsiplarida ishlaydigan assinxron yuritmalarda tez
likni rostlash diapazonini 1000 : 1 gacha kengaytirish imkoniyati
mavjud. Lekin bu holda statik noustuvorlik
rejimi yuzaga kelish
ehtimolini hisobga olish zarur.
4.8. SINXRON MASHINALARNING MEXANIK
VA BURCHAK TAVSIFLARI
Elektr yuritma tizimlarida sinxron dvigatellar keng qo‘llanil-
moqda. Bu an’anaviy katta quvvatga ega bo‘lgan ayon qutbli
(2
