“Yashil iqtisodiyot sari: nazariy va amaliy yondashuvlar tahlili”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
127
YASHIL IQTISODIYOTGA OʻTISH JARAYONI
G.Umirova, Jizzax politexnika instituti assistenti
Jahon tajribasidan bizga maʼlumki, iqtisodiyotimizning
turli tarmoqlarida
“yashil texnologiyalar”ni joriy etish aholining yashash sifatiga albatta ijobiy taʼsir
koʻrsatadi. Buning natijasi oʻlaroq, shaharlardagi hayot qulaylashadi, bolalar oʻlimi
qisqaradi, oʻrtacha umr koʻrish davomiyligi uzayadi. Tajribalar davomida Lotin
Amerikasi va Afrikaning ayrim mintaqalarida esa hatto tashqi migratsiya oqimlari
qisqarib, inson kapitalining rivojlanishi ham kuzatilgan.
Bugungi global bir qancha ekologik muammolarning keskinlashuvi sharoitida
jahon iqtisodiyotida “yashil taraqqiyot” tamoyillarini
joriy etish obyektiv
zaruriyatga aylanib ulgurgan.
Yaqin kelajakda mamlakatda iqtisodiyotning barcha tarmoqlarida ekologik
toza va resurs tejamkor texnologiyalarni joriy etish,
qayta tiklanuvchi, samarali
energiya manbalaridan keng foydalanish ham koʻzda tutilgan. “Yashil”
iqtisodiyotning muhim komponenti qayta tiklanadigan energiya manbalarini
yaratish hamda foydalanish hisoblanadi.
152
Yashil iqtisodiyot iqtisodiyot fanlarining bir yoʻnalishi sifatida oʻtgan asrning
oxirlarida paydo boʻldi. Mazkur iqtisodiyot tabiiy muhitning
tarkibiyva ajralmas
qismi boʻlib, uning bir yoʻnalishi hisoblanadi. “Yashil” iqtisodiyot tushunchasi
iqtisodiy fanlar va falsafaning koʻplab boshqa sohalaridagi gʻoyalarni oʻz ichiga
oladigan tabiat va jamiyat bilan bogʻliq ekologik iqtisodiyot, atrof-muhit va tabiiy
resurslar
iqtisodiyoti, resurslarga asoslangan iqtisodiyot, aholining rivojlanishi,
feminizm iqtisodiyoti kabi yashil siyosat bilan bogʻliq iqtisodiyotni ham oʻz ichiga
oladi.
Yashil iqtisodiyot
bu iqtisodiy tizim hisoblanib, uning asosiy maqsadi yer
yuzining ekologiyasi va uni saqlab qolish bilan birga iqtisodiyotning barcha
sohalarini rivojlantirishga qaratilgandir.
Yashil iqtisodiyotga oʻtishning maqsadi barqaror iqtisodiy oʻsishni ta’minlash
hamda investitsiyalar faolligini oshirish bilan bir qatorda atrof-muhit muhofazasi va
ijtimoiy integratsiya sifatini yaxshilash hisoblanadi. Yuqoridagi maqsadga erishish
uchun davlat va xususiy investitsiyalarni barqaror
rivojlanishning ekologik va
ijtimoiy omillariga keng miqyosda yoʻnaltirish muhimdir. Shuni alohida ta’kidlash
kerakki, “Yashil iqtisodiyot” barqaror rivojlanish oʻrnini bosa olmaydi, ammo
barqaror rivojlanishga erishish uchun xizmat qiluvchi eng muhim mezon
hisoblanadi. Barqaror rivojlanishning mazmuni hozirgi avlod oʻz
iqtisodiy
faoliyatini shunday darajada tashkil etishi kerakki, keyingi avlodlar ulardan kam
boʻlmagan iqtisodiy imkoniyatlar hamda turmush farovonligiga ega boʻlishlari
lozimligida yaqqol namoyon boʻladi.
Barqaror rivojlanish iqtisodiy, ijtimoiy va
ekologik komponentlarni yaxlit, oʻzaro bogʻliqlikda rivojlantirishni taqozo etadi.
Har bir mamlakat barqaror iqtisodiy oʻsishni ta’minlashga intilib boradi, chunki
iqtisodiy oʻsish:
1. milliy mahsulot hajmi va daromadning koʻpayishiga;
2. resurslardan oqilona foydalanishga;
152
https://senat.uz.
