|
Mavzu: Noto’qima matolarning tuzilishi va xususiyatlarini o’rganish
|
| bet | 15/27 | | Sana | 14.02.2024 | | Hajmi | 1,7 Mb. | | #156593 |
Bog'liq Yengil sanoat TikuvchilikMavzu: Noto’qima matolarning tuzilishi va xususiyatlarini o’rganish
Ishning maqsadi:
Noto’qima matolarning asosiy turlari bilan tanishish va ularning huhusiyatlarini aniqlash usulalrini o’rganish.
Topshiriqlar.
1.Quyidagi tushunchalarning ta`rif va qoidalari yozilsin:
-noto’qima matolar ;
-tikish ipining zichigi;
-uzunlik bo’yicha-Zb ;
-eni bo’yicha -Zk
2.Noto’qima matolarni ishlab chiqarish usullari bo’yicha turlari yozilsin.
3.Noto’qima matolarning mustahkamligi va cho’zilishi aniqlash usuli yozilsin.
4.No’qima matolarning tikish zichligi va tikish uchun sarflangan ip miqdori aniqlansin.
Ishni bajarish tartibi:
1.NTM namunasining uzunligi, yeni va qalinligi aniqlansin.
2.NTM namunasining umimiy massasi va tikishga sarflangan ipning massasi aniqlansin.
3.NTM namunasining mustahkamligi va cho’zilishi aniqlansin.
4.Olingan natijalar quyidagi jadvalga to’ldirilsin.
Ko’rsatkichlar
|
O’lchashlar, mm
|
Namunaning massasi, g
|
1
|
2
|
3
|
4
|
1.Uzunligi, L mm
|
|
|
|
|
|
2.Eni, B mm
|
|
|
|
|
|
3.Qalinligi, t mm
|
|
|
|
|
|
4.Tikilgan choklarning zichligi:
|
|
|
|
|
|
-uzunlik bo’yicha
|
|
|
|
|
|
-eni bo’yicha
|
|
|
|
|
|
Tikish choklarning yo’nalishi
|
Uzilish kuchi, kgk/cH/, Pm
|
Uzulguncha zo’zilish yem, mm
|
1
|
2
|
3
|
o’rtachasi
|
1
|
2
|
3
|
o’rtachasi
|
Ko’ndalangiga
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bo’ylamasiga
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1.Noto’qima matolarning chiziqli zichligi quyidagi formula yordamida hisoblanadi:
Bu yerda: m-matoning massasi, g; L-uzunligi, mm
2. Noto’qima matolarning sirt zichligi quyidagi formula yordamida hisoblanadi
, (g/m2 )
bu yerda B-eni ,mm
3.Noto’qima matoning hajmiy zichligi quyidagi formula yordamida hisoblanadi:
, (mg/mm3)
bu yerda t- qalinligi, mm
4.Tikish uchun sarflangan ipning miqdori quyidagi formula yordamida hisoblanadi:
, %
bu yerda Mip-50x50 mm namunaning massasi,mg; MH-50x50 namunadagi iplarning massasi,mg.
Noto’qima mato (NTM)lar har qanday tabiiy yoki kimyoviy tolalardan olinadi. Ba’zi bir noto’qima matolar uchun boshqa qayta ishlash usullari uchun yaroqsiz bo’lgan past navli xom ashyo yoki chiqindi tolalarni ishlatish mumkun. Bu yesa ushbu materiallarni tayyorlash xarajatlarini kamaytiradi va ularni ishlab chiqarishda xom ashyo bazasini kengaytiradi.
NTM lar 3 xil usul bilan olinadi:
1.Mexanikaviy usul,
2.Fizikaviy-kimyoviy usul,
3.Aralash usul
Mexanikaviy usulga tikish-qavish, ignali va kigiz usullari kiradi.
Tikish qavish usulida NTMlar yoki tolali qatlam (ma’lum bir qalinlikdagi tolalar qatlami) yoki iplar qatlami, yoki gazlamadan olinishi mumkin. To’qish qavish usuli bilan iplar qatlamidan olinadigan NTMlar xam kiradi.
Ignali usuldaxolst tarkibidagi tolaning o’zi bilan NTM hosil qilinadi. Bu usulda tolalarni o’zidan yoki xolst tagiga gazlama, trikotaj yoki to’r qo’yib NTM hosil qilish mumkin.
Kigiz usuli asosan jun tolalaridan NTMlar olish uchun qo’llaniladi. Bunda jun tolalariga ularning ishqalanishga chidamliligini oshirish maqsadida kapron tolasi qo’shiladi.
Bu usulda NTM tola qatlamiga issiq suv, bug’ ta’sirida ishlov berish bilan olinadi.
Fizik –kimyoviy usullardan shimdirish usuli, issiq presslash va qog’oz tayyorlash usullari keng tarqalgan.
Aralash usulda bir vaqtaning o’zida mexanik, fizik va kimyoviy usullar qo’llaniladi.
Noto’qima matoning tikish choklari zichligini aniqlash uchun olingan namunaning 3 joyidan 5 sm ga to’g’ri kelgan choklar soni sanab chiqiladi (bo’ylama va ko’ndalang yo’nalish bo’yicha).
NTM mustaxkamligi va uzilishdagi cho’zilishi RM-3 uzish mashinasida aniqlanadi.
10- Laboratoriya ishi..
|
| |
