|
Integral tenglamalarni Maple matematik paketlar yordamida sonli yechish
|
| bet | 6/8 | | Sana | 16.05.2024 | | Hajmi | 1,63 Mb. | | #238701 |
Bog'liq Integral tenglamalarni chekli yig’indilar usuli bilan sonli yechishIntegral tenglamalarni Maple matematik paketlar yordamida sonli yechish
Integral tenglamalarni Maple matematik paketi yordamida sonli yechish. Integral tenglamalarni Maple yordamida yechishni quyidagi misolda qaraymiz.
1-misol. oraliqda integral tenglama yechilsin:
Bu tenglama aniq yechimi bo’lgan 1-tur Volter tenglamasidir. Bu misolni yechishning Maple dasturi va uning natijalari quyidagicha:
>
>
>
>
>
>
>
>
Bu yerdan ko’rinib turibdiki, chekli yig’indilar metodi bilan topilgan yechim (chap ustunda) va aniq yechim (o’ng ustunda) aynan ustma-ust tushayapti.
Eslatma (Integral tenglamalarni yechishda matematik paketlarni qo’llash bo’yicha) qaralayotgan matematik paketlar integral tenglamalarni sonli yechish uchun avvaldan kiritilgan funksiyalarga ega emas. Shuning uchun ham integral tenglamalarni yechishdan maqsad chekli yig’indilar metodini paketlarda bajarishdan iborat. Buni MatLab, Mathcad, Maple da bajarish samarali. Integral tenglamalarni yechishda oldindan o’rnatilgan paketdan foydalanish maqsadga muvofiq.
2.3. Integral tenglamalarni chekli yig’indilar usuli bilan sonli yechish dasturi.
Misol.
Program integral2(input,output);
Uses crt;
vara,b,h,s,J:real;
i,n,k:integer;
function f(x:real):real;
begin
f:=ln(x*x+3*x+1); end;
begin clrscr;
write(‘quyichegara a=’); readln(a);
write(‘yuqorichegara b=’); readln(b);
write(‘bo’laqlarsoni n=’); readln(n);
h:=(b-a)/n; s:=f(a)+f(b); k:=1;
for i:=2 to n do
begin
s:=s+(3+k)*f(a+(i-1)*h); k=-k
end;
J:=s*h/3; textcolor(2);
writeln(‘integral qiymati J=’,J:3:4);
end.
Bu misolni ishlashda ko’plab tiplardan foydalanganmiz bulardan float tipidagi o’zgaruvchiga qiymat berganda qiymat oxiriga “f” belgisini qo’yish, decimal tipidagi o’zgaruvchiga qiymat berganda “m” belgisini qo’yish lozim. Birinchi ifoda bu o’zgaruvchini e’lon qilish. Bu yerda count o’zgaruvchi nomi, int(integer) tipi va count o’zgaruvchisiga 1 soni qiymat qilib olinadi. int tipi da faqat butun sonlardan foydalaniladi. Keyingi qatorda “ ” belgilari orasiga olingan satr shu holiday chop qilinadi, count esa o’zgaruvchining qiymatini chop qiladi. Uchinchisi esa “Satr” so’zini chop qiladi. Kod yozganda chekinishlardan foydalangan ma’qul. Chunki keyin kerakli qatorni, kerakli kodni topib olishda qulay bo’ladi, bir necha bo’sh qatorlarni qoldirib ketish, qator boshidan bo’sh joy qoldirib ketish tushuniladi.
|
| |
