• NIntegrate[x*y,{x,0,1},{u,x,x^2},{z,x*y,x^2*y^3}] 0.010582 Limitni hisoblash.
  • Mathematica da ifodalarni yozish usullari.
  • F[x_]=2*x^2
  • Part [expr, n] yoki expr [ [n]
  • Denominator[expr] - ye
  • Denominater[(x+1)/(x^2+2*x+3)]
  • Deletefexpr, (i, j,...}]
  • DeleteCases [expr, pattern]
  • Delete [expr, 1] c-d Delete [expr, 3] ab+ s Ifodalar ustida boshqa amallar.
  • Append [expr, elem]
  • Integrate[f,{x,xmin,xmax},{y,ymin,ymax}]




    Download 1.83 Mb.
    bet40/88
    Sana14.05.2023
    Hajmi1.83 Mb.
    #59593
    1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   88
    Bog'liq
    boshqarish sistemalarini kompyuterli modellashtirish asoslari
    PF-134 11.05.2022, 9-informatika-1-chorak, 9-informatika-1-chorak, Yosh kitobxon qaydnomasi, 23 4 GURUH TALABASI TOSHPO\'LATOV XURSHID, o zbekiston respublikasi milliy davlatchiligining shakllanishi va, slide-1 dawlettiki, 1 (2), O‘zbekistonda ko‘ppartiyaviylik tizimining shakllanishi va uning-fayllar.org, Djalaladdin, wepik-ravishing-revenue-unveiling-the-formation-and-varieties-of-income-in-the-world-of-insurance-compani-202402060602153P8R, Aniqlik mayli hozirgi(hozirgi-kelasi), o\'tgan va kelasi zamon, O\'zbek tilining qiyoslanishi, Талабнома наъмуна ПРО ТАЪЛИМ ВИЛОЯТ — копия
    Integrate[f,{x,xmin,xmax},{y,ymin,ymax}]- f ifodadan ikki karrali integralni hisoblaydi.




    NIntegrate[Sqrt[2*x+1],{x,0,1}]

    1.39872

    NIntegrate[1/(x*y),{x.4,4.4},{y.2,2.6}]

    0.025006

    NIntegrate[x*y,{x,0,1},{u,x,x^2},{z,x*y,x^2*y^3}]

    0.010582



    Limitni hisoblash.
    Limitni hisoblash Limit[ifoda, parametr] funksiyasi orqali amalga oshiriladi:

    Limit[
    ах х2
    ах х2
    , х  a ]

    Direction-yo’nalishni bildiradi
    x2x  2

    Limit[ Limit[


    x2  2x  3
    x2x  2


    x2  2x  3
    , x  3, Direction  1]

    , x  3, Direction  1]



    §7. Mathematicada simvolli hisoblashlarni bajarilishi


    Ifodalar. Ma’lumki, matematik ifodalar- hisoblashlar algoritmlarining asosi hisoblanadi. Boshqacha qilib aytganda, simvolli (analitik) matematika ifodalar ustida turli shakl almashtirishlarga asoslangan Mathematica arifmetik amallarni operatorlar emas, balki funksiyalar yordamida ham bajarish mumkin. YA’ni bu holda arifmetik ifodalarni Mathematica da yozilish forma(shakl)lari bilan tanishamiz:



    Amallarning tavsifi



    Qisqa shaklda yozilishi

    To’liq shaklda yozilishi

    1

    Qo’shish

    x+y+z

    Plus[x, u, z]




    2

    Ko’paytirish

    x u z yoki x*y*z

    Times[x, y, z]

    3

    Darajaga ko’tarish

    x^n

    Power[x, n]

    4

    Ro’yxat hosil qilish

    {a,b,c}

    List[a, b,c]

    5

    O’rniga qo’yish

    a->b

    Rule[a,b]

    6

    Qiymat berish yoki o’rnatish

    a=b

    Set[a,b]

    Mathematica da ifodalarni yozish usullari. Ifodalarni yozishni 4 xil uslubi mavjud:

    • f [ x, u ] - f [ x, u ] uchun standar shakl,

    • f @ x - f[x] uchun prefiks shakl;

    • x // f - f[x] uchun postfiks shakl];

    • x ~ f u- f[x, u] uchun infiks shakl.

    Bu yozilish uslublarning qo’llanilishiga misollar keltiramiz:
    F[x_]=2*x^2 2 x2
    F[a] 2 a2
    a//F 2a2
    f[x_,y_]=x^2+y^2 x2+y2
    f[a,b] a2+b2
    a~f~b a2+b2
    Part funksiyasi yoki ikkilangan kvadrat qavslar ifodaning berilgan qismini ajratish uchun ishlatiladi. Part funksiyasi quyidagi ko’rinishlarda uchrashi mumkin:



      • Part [expr, n] yoki expr [ [n] ] - expr ifodani boshidan boshlab n- qismini ajratib oladi;

      • expr [ [-n] ] - expr ifodani oxiridan boshlab n- qismini ajratib oladi;

      • expr [ [nl,n2,...] ] - expr ifodani nl,n2,..qismlarini ajratib olib «daraxt»- graf ko’rinishida tasvirlaydi.

    Quyidagi funksiyalar esa ifodaning maxsus qismlarini ajratish uchun xizmat qiladi. Masalan:







      • First[expr] - yexrr ifodaning birinchi elementini ajratish uchun xizmat qiladi;

      • Last[expr] - yexrr ifodaning birinchi elementini ajratish uchun xizmat qiladi;.

      • Rest [expr] - yexrr ifodani birinchi elementi yo’qotilgan holda tasvirlaydi.

    Misollar:
    Denominater[(x+1)/(x^2+2*x+3)] 3+2x+x2
    expr=a*b+c-d ab+c-d
    First[expr] ab
    Last[expr] -d
    Rest[expr] c-d
    Ifodadagi ba’zi elementlarni o’chirish(yo’qotish). Ba’zi matematik shakl almashtirishlarda ifodalarning ba’zi ayrim elementlarini o’chirish yoki yo’qotishga ehtiyoj seziladi. Bu maqsadda quyidagi funksiyalardan foydalansa bo’ladi.

      • Delete[expr, n] funksiyasi expr ifodaning n pozitsiyada turgan elementini yo’qotish uchun xizmat qiladi. Agar n manfiy son bo’lsa, u holda oxirgi pozitsiyadagi element o’chiriladi;

      • Deletefexpr, (i, j,...}] - {i, j ,...} pozitsiyalardagi ifodaning qismlarini o’chirish uchun xizmat qiladi;

      • Delete [expr, {{i1, j1,...}, {i2, j2,...},...}] - ko’rsatilgan pozitsiyalardagi ifodaning qiymatini yo’qotish uchun xizmat qiladi;

      • DeleteCases [expr, pattern] - expr ifodaning pattern namunasi bilan bir xil bo’lgan (ustma-ust tushgan) elementlarini yo’qotish uchun xizmat qiladi;



    Delete funksiyasini qo’llanilishiga doir misollar keltiramiz:


    exrr = a * b + s - d ab + s - d


    Delete [expr, 1] c-d


    Delete [expr, 3] ab+ s


    Ifodalar ustida boshqa amallar. Yuqorida tanishilgan funksiyalardan tashqari boshqa funksiyalar bilan ham ifodalarda turli-tuman shakl almashtirishlarni bajarish mumkin. Shulardan ko’p qo’llaniladigan ba’zi funksiyalar bilan tanishamiz:

      • Append [expr, elem] - yexrr ifodaning oxiriga elementi qism ifodani qo’shish uchun xizmat qiladi;

      • AppendTo [s, elem] - elem qism ifodani s ning qiymatiga qo’shish hamda s ga hosil bo’lgan ifodani yozish uchun xizmat qiladi;


      • Download 1.83 Mb.
    1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   88




    Download 1.83 Mb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Integrate[f,{x,xmin,xmax},{y,ymin,ymax}]

    Download 1.83 Mb.