106
Agar musbat zaryadli zoldan ortiq miqdorda qo‘shilgan bo‘lsa, zol musbat
zaryadli bo‘lib qoladi va koagulyatsiyalanmaydi:
[mAgI] ∙xAg
+
+[nAgI]∙yI
-
(m+n+y)AgI, (x-y)Ag
+
Billiter As
2
S
3
zoli bilan Fe(OH)
3
zolining o‘zaro koagulyatsiyasini tekshirib,
ularning zaryadini elektroforez yordami bilan aniqladi. 6-jadvalda bu tekshirish
natijalari ko‘rsatilgan.
6-jadval
As
2
S
3
va Fe(OH)
3
zollarining o‘zaro koagulyatsiyasi
10 ml aralashmadagi modda
miqdori (mg hisobida)
Natija
Zolning
elektroforezdagi
harakati
Fe
2
O
3
As
2
S
3
0,61
20,30
Loyqalanadi
Anodga
tomon
6,08
16,60
Tez cho‘kadi
Anodga tomon
9,12
14,50
To‘liq cho‘kadi
Harakat
kuzatilmaydi
15,30
10,40
Tez cho‘kadi
Katodga tomon
24,30
4,14
Bir
oz vaqtdan keyin
loyqalanadi
Katodga tomon
27,40
2,07
O‘zgarish kuzatilmaydi
Katodga tomon
Kolloidlarning qizdirish ta`siridan koagulyatsiyalanishi. Kolloid eritmalar
qizdirilsa, ba`zan
tez koagulyatsiyalanadi, ba`zan qizdirish kam ta`sir etadi.
Umuman kolloidlar qaynatilganida koagulyatsiya tezlashadi. Buning sababi
shundaki, eritma qaynatilganda zolning zaryadi kamayadi, eritmada zarracha va
ionlar o‘rtasidagi muvozanat buziladi; eritma qizdirilganda
kolloid zarrachalar
ionlarni yomon adsorbilaydi, natijada ularning zaryadi kamayadi va bunday
zarrachalar
bir-biri bilan uchrashib, zol koagulyatsiyalanadi.
Kolloidlarning mitsellalari ikki xil shaklda bo‘ladi:
1) Simmetrik mitsellalar (masalan, sharsimon mitsellalar);
107
2) Asimmetrik mitsellalar (masalan, tekis plastinkasimon, cho‘ziq
tayoqchasimon va hokazo shakllardagi mitsellalar). Mitsellaning shakli mitsella
yadrosining kristallik tuzilishiga bog’liq bo‘ladi, chunki yadro tarkibiga kiruvchi
atom yoki molekulalar ma`lum tipidagi kristallik panjaraga egadir.
Assimmetrik zarrachalardan iborat kolloid sistemalar alohida xususiyatga
ega: bu sistemalar ichida to‘rsimon struktura hosil bo‘ladi.
Asimmetrik zarrachalar shu bilan farq qiladiki,
ularni qurshab olgan
sol`vat qobiq ya`ni erituvchi molekulalaridan iborat qobiq bir tekis taqsimlangan
emas: zarrachaning bir qismi ko‘proq, bir qismi esa kamroq solvatlangan
bo‘ladi. Zarrachalar o‘zaro to‘qnashganda ular o‘zlarining kamroq sol`vatlangan
qismlari bilan bir-birini tortadi. Ana shunday tortishuv natijasida sistemada
xuddi ko‘pikka o‘xshash to‘rsimon struktura hosil bo‘ladi.
