111
nazariy va amaliy jihatdan kolloid kimyoning markaziy muammolari bo‘lib
hisoblanadi.
§ 18
DISPERS SISTEMALARNING STRUKTUR-MEXANIK
XOSSALARI
Tayanch so‘z va iboralar: Elektrolitlar, Reologiyaning asosiy tushuncha
va qonunlari, dispers sistemalarning reologik xossalari va ularda strukturalar
hosil bo‘lishi.
Reologiya materiallarning
deformatsiyalanish xossalari, deformatsiya
bilan kuch, deformatsiya bilan vaqt orasidagi mavjud qonuniyatlar haqidagi
fandir. Reologik
xossalar jumlasiga qovushoqlik, elastiklik, mustahkamlik va
boshqa xossalar kiradi. Reologiyaning vazifasi oddiy (suyuq va qattiq)
hamda
murakkab materiallarga tashqaridan kuch berilganda ularning reologik xossalari
orasida qanday bog’lanish borligini ko‘rsatishdan iborat. Kolloid kimyoda
reologiya metodlaridan dispers sistemalarning strukturasini va qovushoqlik-
oquvchanlik xossalarini bayon qilishda foydalaniladi.
Kolloid sistemalarda
qo‘sh elektr qavatning potentsial qiymati ham, uning holati ham kolloid sistema
moddalarning tarkibiga qarab o‘zgaradi. Kolloid sistemalarning strukturasi,
binobarin ularning reologik xossalari zarrachalararo ta`sir etuvchi kuchlarga,
zarrachalar kontsentratsiyasiga va ko‘pincha,
kolloid eritmaning yangi-
eskiligiga bog’liq bo‘ladi. Shuning uchun ham sirt hodisalar haqidagi ta`limot va
dispers sistemalarning barqarorlik nazariyalari bilan tanishib o‘tilganidan
keyingina kolloid sistemalarning reologik xossalarini o‘rganish maqsadga
muvofiqdir. Jism shaklining biror kuch ta`sirida o‘zgarishi deformatsiya deb
yuritiladi.
