113
sharoitda
material moddasi oqa boshlaydi, boshqacha aytganda,
jism suyuqlik
xossasiga ega bo‘lib qoladi. Bunday sharoitda nisbiy deformatsiya γ
materialning holatini belgilamaydi. Endi material holatini xarakterlovchi kattalik
sifatida modda harakati (oqish) tezligining uzunlik bilan o‘zgarishi-tezlik
gradienti
ahamiyatga ega bo‘lib qoladi.
I. N’yuton qonuniga muvofiq, tashqi kuch ta`sirida vujudga kelgan
kuchlanish siljish tezligi gradientiga proportsional bo‘lib, suyuqlik qavatlari
orasidagi qovushoqlikni engish uchun sarflanadi:
τ=η·γ yoki
bu erda τ=η·γ suyuqlikning qovushoqligi (yoki ichki ishqalanishi).
Moddalarning qovushoqligi bir-biridan keskin farq qiladi. Masalan,
suvning qovushoqligi 20
0
S da 10
-2
puazga (
yoki 10
-3
Pa·s ga teng.
Qattiq jismlarning qovushoqligi 10
15
-10
20
Pa·s ga qadar katta bo‘lishi mumkin.
